Henryk Rzętkowski był znaną postacią w polskiej kinematografii, którego kariera rozkwitła w okresie międzywojennym oraz we wczesnych latach powojennych. Urodził się 15 kwietnia 1901 roku w Warszawie, gdzie spędził także ostatnie chwile swojego życia, odchodząc 10 stycznia 1972 roku.
Jako aktor zapisał się w historii kina polskiego, zostawiając po sobie niezatarte ślady zarówno w przedwojennych produkcjach filmowych, jak i w tych stworzonych po 1945 roku. Jego dorobek artystyczny stanowi ważną część polskiej kultury filmowej.
Życiorys
Henryk Rzętkowski był synem Andrzeja i Teofili, którzy prowadzili sklep kolonialno-spożywczy. Młodość spędził w Warszawie, gdzie ukończył sześć klas gimnazjum oraz Instytut Filmowy. Jego kariera artystyczna rozpoczęła się w Teatrze Popularnym w stolicy, gdzie grał epizody.
W latach 1916–1918 występował w teatrach amatorskich. W 1922 roku dołączył do zespołu Teatru Polskiego w Warszawie, a w 1925 roku występował w Teatrze Palace w Białymstoku. Sezon 1925/26 spędził w teatrze w Grodnie, a w latach 1926–1934 ponownie był związany z warszawskim Teatrem Polskim, gdzie pełnił rolę kierownika statystów. Do wybuchu II wojny światowej był aktywny na scenach TKKT.
W czasie wojny, aż do 1944 roku, grał w jawnym Teatrze Miasta Warszawy. Po zakończeniu powstania warszawskiego został wywieziony do obozu pracy w Niemczech. Po wojnie, od 1945 do 1972 roku, grał drobne role w Państwowym Teatrze Polskim w Warszawie, zyskując miano generała i przywódcy statystów. Pomimo wielu wystąpień, nigdy nie zagrał głównej ani drugoplanowej roli w filmie.
Henryk Rzętkowski zmarł w 1972 roku i został pochowany 17 stycznia na cmentarzu Bródnowskim (kwatera 44B-2-19).
Ordery i odznaczenia
Henryk Rzętkowski, jako wybitna postać w historii, otrzymał szereg nagród i odznaczeń, które podkreślają jego zasługi i wkład w rozwój kraju.
- srebrny Krzyż Zasługi, przyznany 13 listopada 1953,
- brązowy Krzyż Zasługi, przyznany 16 stycznia 1946,
- medal 10-lecia Polski Ludowej, przyznany 19 stycznia 1955.
Wybrana filmografia
Henryk Rzętkowski był polskim aktorem, którego kariera filmowa rozpoczęła się w pierwszej połowie XX wieku. Poniżej przedstawiamy wybrane dzieła, w których brał udział, wykonując różnorodne role.
- 1924 – Śmierć za życie. Symfonia ludzkości,
- 1927 – Ziemia obiecana jako robotnik,
- 1928 – Pan Tadeusz jako sierżant Gonta,
- 1928 – Przeznaczenie,
- 1929 – Policmajster Tagiejew jako policjant,
- 1929 – Szlakiem hańby jako marynarz,
- 1930 – Niebezpieczny romans,
- 1930 – Na Sybir jako rosyjski strażnik na sybirze,
- 1931 – Dziesięciu z Pawiaka jako żandarm z brodą,
- 1932 – Rycerze mroku,
- 1932 – Ułani, ułani, chłopcy malowani,
- 1932 – Księżna Łowicka jako pobity wartownik,
- 1933 – 10% dla mnie,
- 1933 – Każdemu wolno kochać jako parobek,
- 1933 – Jego ekscelencja subiekt jako dozorca,
- 1934 – Pieśniarz Warszawy jako Franciszek, pomocnik Krópki,
- 1934 – Awanturki jego córki,
- 1934 – Córka generała Pankratowa jako kozak gubernatora,
- 1934 – Czarna perła jako Antoni, dozorca kamienicy,
- 1935 – Antek policmajster jako aresztant,
- 1936 – Jadzia jako tragarz,
- 1936 – Pan Twardowski jako handlarz na jarmarku, sprzedawca perfum,
- 1938 – Za zasłoną jako majster Muniek, znajomy Karola w restauracji,
- 1938 – Sygnały jako gość w gospodzie „Pod żaglami”,
- 1951 – Młodość Chopina jako zarządzający,
- 1956 – Zemsta jako dworzanin Cześnika,
- 1959 – Tysiąc talarów jako bandyta.
Lista jego osiągnięć filmowych ukazuje nie tylko różnorodność ról, które odgrywał, ale także jego znaczący wkład w rozwój polskiej kinematografii.
Teatr TV
Henryk Rzętkowski z ogromnym zaangażowaniem występował na scenach różnych produkcji telewizyjnych, prezentując swoje umiejętności aktorskie w wielu kultowych rolach.
- 1972 – zagrał barmana w „Martin Eden”,
- 1970 – wcielił się w właściciela traktierni w „Żywy Trup”,
- 1968 – wystąpił w „Dożywocie”,
- 1967 – zagrał w „Wrogowie”,
- 1966 – zagrał kata w „Skowronek”,
- 1965 – pojawił się jako tytułowy kapitan w „Kapitan z Koepenick”,
- 1964 – brał udział w „Lubow Jarowaja”,
- 1962 – zagrał w „Pies Ogrodnika”,
- 1960 – wystąpił jako żołnierz II w „Proces Joanny D’Arc w Ruen w roku 1431”,
- 1955 – odegrał rolę Lantulusa w „Spartakus”.
Przypisy
- Cmentarze Bródzieńskie [online], brodnowski.grobonet.com [dostęp 03.12.2023 r.]
- M.P. z 1955 r. nr 101, poz. 1400 - Uchwała Rady Państwa z dnia 19.01.1955 r. nr 0/196 - na wniosek Ministra Kultury i Sztuki.
- M.P. z 1953 r. nr 106, poz. 1422 „za zasługi w dziedzinie sztuki teatralnej - w związku z 40-leciem pracy Państwowego Teatru Polskiego w Warszawie”.
- M.P. z 1946 r. nr 28, poz. 48 „w uznaniu wielkich zasług, położonych przy odbudowie gmachu Teatru Polskiego w Warszawie i wskrzeszeniu jego artystycznej działalności”.
- Monografia Cmentarz Bródnowski, praca zbiorowa, Urząd Dzielnicy Warszawa-Targówek, Warszawa 2007, s. 194, na książce ISBN 978-83-920764-0-0; ISBN 978-83-920764-0-7
Pozostali ludzie w kategorii "Kultura i sztuka":
Tomasz Marzecki | Joanna Sienkiewicz | Maria Wachowiak | Michał Żarnecki | Jan Kacper Heurich | Maria Konarowska | Ludwik Jabłonowski | Julia Pióro | Małgorzata Łukasiewicz | Wanda Burzyńska-Pazdowa | Tadeusz Cieślewski (ojciec) | Dominik Kuta | Wilku | Maja Kitajewska | Piotr Siejka (aktor) | Teofila Żołopińska | Lucyna Arska | Stanisław Iwański (aktor) | Stanisław Brucz | Jarosław ModzelewskiOceń: Henryk Rzętkowski