Eliezer Hirszauge

---

Życiorys

Eliezer Hirszauge przyszedł na świat w religijnej rodzinie, liczącej wielu członków, wśród warszawskich Żydów. W bardzo młodym wieku, bo zaledwie pięciu lat, rozpoczął naukę w chederze, a później kontynuował edukację w jesziwie, gdzie spędził swoje młodzieńcze lata, do szesnastego roku życia.

Po ukończeniu jesziwy, mimo silnych oporów ze strony rodziców, którzy pragnęli, aby syn wybrał handel jako swoją przyszłość, postanowił zgłębiać tajniki zecerstwa. Pracował intensywnie nad samoedukacją, rozwijając swoje zainteresowania w kierunku polityki, co wkrótce doprowadziło go do zaangażowania w ruch anarchistyczny.

W drugiej połowie lat 30. XX wieku, stał się aktywnym propagatorem idei anarchistycznych wśród chasydzkiej młodzieży z Warszawy, tworząc przestrzeń do spotkań oraz dyskusji w swoim domu. Jego działalność obejmowała również wydawanie publikacji na temat lewicowej myśli społecznej, w tym dzieł takich jak „Gide’a Powrót z ZSRR” czy broszura poświęcona Godwinowi, w stulecie jego śmierci. Jego teksty miały zasięg międzynarodowy, publikowano je nie tylko w Polsce, lecz także w Niemczech, Anglii, Francji, USA oraz Japonii.

W okresie II wojny światowej, w latach 1939-1945, przebywał w ZSRR, gdzie dotarł wraz z rzeszą żydowskich uchodźców, a on i jego żona zostali zmuszeni do ciężkiej pracy przymusowej. Lata te wspominał jako „siedem kręgów piekła”. Po zakończeniu wojny, w 1947 roku, zdecydował się na emigrację do Izraela, gdzie kontynuował swoje zaangażowanie w ruch anarchistyczny, szczególnie wśród ocalałych z Holokaustu Żydów europejskich.

Od końca lat 40. publikował regularnie w najważniejszym jidyszowym piśmie anarchistycznym „Fraje Arbeter Sztyme”, a także w „Der Frajer Gedank” z Paryża. W 1950 roku, w Tel Awiwie, zapoczątkował własną serię broszur dotyczących anarchizmu, osobiście redagując tytuł „Biblioteka Wolnej Myśli”, z której przetrwały tylko dwie publikacje: „Korzenie wiary” Josepha Cohena w jidysz oraz jego własna praca opublikowana po hebrajsku, dotycząca Kropotkina.

Hirszauge był również inicjatorem pierwszego w Tel Awiwie kółka anarchistycznego oraz wydawcą gazety „De’ot” („Opinie”) – pismo, które ukazało się w dwóch numerach w styczniu i grudniu 1952 roku. Na łamach „Opinii” publikował między innymi artykuły autorstwa Rudolfa Rockera, Alberta Einsteina, George’a Woodcocka oraz Izaaka Nachmana Steinberga, w tym treści dotyczące historii anarchizmu.

W 1953 roku opublikował książkę „Realizacja marzenia. Ruch anarchistyczny w Polsce – wspomnienia i komentarze”, która stanowiła znaczący przyczynek do zrozumienia historii anarchizmu w Polsce, zwłaszcza z uwagi na brak innych dokumentów z tego okresu.

W dziesiątą rocznicę jego śmierci, książka doczekała się wznowienia, uzupełnionego wspomnieniami jego małżonki. Przyjaźnił się z Izaakiem Steinbergiem oraz Izraelem Rubinem, wybitnymi postaciami anarchizmu. Kwestia relacji z Abbą Gordinem pozostała niejasna, jednak pewne jest, że obaj musieli znać swoje działalności. W czasopiśmie „Problemen/Problemot” Gordin opublikował anonimowy artykuł wspominający Hirszaugego w rocznicę jego śmierci.

Eliezer Hirszauge był żonaty z Diną Huzarską-Hirszauge, która również była aktywistką, związaną z organizowaniem biblioteki anarchistycznej w Tel Awiwie. Zmarł tragicznie na skutek ataku serca w wieku 43 lat, pozostawiając po sobie dwoje dzieci.

Poglądy i wpływ

Eliezer Hirszauge był osobą, której życie wypełnione było głębokim zaangażowaniem w idee anarchosyndykalizmu. Od momentu, gdy zyskał świadomość polityczną jako młody człowiek, aż po ostatnie dni, kiedy to jako aktywista intensywnie uczestniczył w działalności społecznej, jego myśli związane z tym nurtem pozostawały niezmienne. Publikował swoje teksty w jidyszowej prasie o ukierunkowaniu anarchosyndykalistycznym za granicą, a jego wpływ na ten ruch można zauważyć także w redigowanych przez niego „Opiniach”.

Istotne jest również, aby rozwiać pewne nieporozumienia. Mosze Gonczarok sugerował, że Hirszauge był syjonistą, jednak brak jakichkolwiek dowodów, które by potwierdzały taką tezę. Sam Hirszauge wielokrotnie dyskutował na ten temat z anarchosyjonistą Rubinsem, co wskazuje na jego zaangażowanie w polemikę wokół tych idei. Choć również publikował po hebrajsku, nigdy nie porzucił języka jidysz, w którym spisał swoje wspomnienia.

Mimo że Hirszauge miał znaczący wpływ na rozwój ruchu anarchistycznego w Izraelu oraz jest autorem jedynej znanej monografii tego ruchu w międzywojniu w Polsce, obecnie pozostaje postacią niemalże zapomnianą. Nawet wśród najstarszych członków Związku Pisarzy i Dziennikarzy Izraela, którzy pisali w jidysz, nazwisko Hirszauge jest rzadko wspominane. Dodatkowo, jego wspomnienia nie są dostępne w polskich bibliotekach, a żadna z jego prac nie została jak dotąd przetłumaczona na język polski.

---

Oceń: Eliezer Hirszauge

---