Adam Nasielski

---

Życiorys

Adam Nasielski, po ukończeniu studiów prawniczych oraz seminarium doktorów w dziedzinie kryminologii na Uniwersytecie im. Józefa Piłsudskiego, w 1937 roku udał się do Stanów Zjednoczonych na zaproszenie Fundacji Kościuszkowskiej. Tam obronił swoją pracę doktorską, a następnie wrócił do Polski. W czasie wojny obronnej w 1939 roku był żołnierzem 15. warszawskiego pułku piechoty. Po tych wydarzeniach udał się do Aten, gdzie zgłosił chęć służby w RAF, jednak jego aplikacja została odrzucona z powodu wady wzroku.

W związku z tym wstąpił do armii francuskiej, a w 1940 roku doszło do jego capture przez wojska hitlerowskie. Udało mu się jednak uciec do okupowanej Francji, gdzie rozpoczął aktywność w FFI (Forces Françaises l’Intérieur). W oficjalnych dokumentach występował jako drwal o nazwisku Pierre Leclerre, natomiast nieoficjalnie działał w wydziale zajmującym się zbieraniem informacji wywiadowczych od agentów z Niemiec oraz Holandii.

Po zakończeniu II wojny światowej Nasielski pełnił służbę w brytyjskiej armii okupacyjnej Renu, a także pracował jako adwokat w sądach Brytyjskiej Komisji Kontroli w Hamburgu. W 1949 roku emigrował do Australii, gdzie podjął pracę urzędnika w państwowym przedsiębiorstwie budującym tamy, znanym jako Snowy Mountains Hydro-Electric Scheme.

W owym czasie Nasielski zdołał opublikować 15 minipowieści w „Wiadomościach Polskich” oraz liczne reportaże, polemiki i listy w paryskiej „Kulturze”. Po zakończeniu kariery zawodowej postanowił zakończyć pisarską przygodę z powieścią kryminalną. Zmarł w 2009 roku w Cooma i został pochowany u stóp Góry Kościuszki.

Twórczość

Początkowo Adam Nasielski realizował swoją karierę jako recenzent operowy, zdobywając cenne doświadczenie w dwóch stołecznych gazetach. W 1931 roku zadebiutował swoją pierwszą powieścią kryminalną pt. Strzał, co otworzyło przed nim drzwi do obiecującej kariery w gatunku kryminałów i literatury sensacyjnej. Jego mentor, warszawski wydawca Stanisław Cukrowski, a także Marek Romański, odegrali kluczową rolę w jego twórczości, oferując mu wsparcie i pomoc w rozwijaniu jego literackich ambicji.

W 1933 roku Nasielski zaczął publikować swoje artykuły, felietony oraz reportaże, które ukazywały się w wielu warszawskich pismach. Już w 1934 roku był postrzegany jako jeden z najbardziej płodnych oraz uznawanych polskich autorów powieści kryminalno-sensacyjnych. Jego twórczość charakteryzowała się nie tylko ilością, ale również jakością – wydawał on kilka powieści rocznie, przeważnie w wydawnictwie Cukrowskiego, a jego dzieła cieszyły się dużą popularnością, sprzedając się w tysiącach egzemplarzy.

Do 1939 roku Nasielski napisał ponad 45 powieści kryminalnych, co uczyniło go jednym z najbardziej płodnych pisarzy tego gatunku w Polsce przed wybuchem II wojny światowej. Niestety, kilka z jego zapowiadanych książek zaginęło lub nigdy nie ujrzało światła dziennego. W 1951 roku wszystkie jego utwory zostały objęte cenzurą oraz wycofane z wszystkich polskich bibliotek, a wznowienie jego dzieł miało miejsce dopiero w 1991 roku, kiedy ukazała się powieść Awantura w Chicago. Z kolei od 2013 roku jego książki zaczęły być na nowo wydawane w serii Kryminały przedwojennej Warszawy.

Twórczość Nasielskiego została przetłumaczona na kilka języków, w tym angielski, czeski, francuski, holenderski i niemiecki. Autor swoje najlepsze dzieła pisał w willi położonej w malowniczych Zaleszczykach nad Dniestrem. Warto podkreślić, że stworzył on postać inspektora Bernarda Żbika, który występował w dziewięciu powieściach serii Wielkie gry Bernarda Żbika. Charakter śledczego nawiązuje metodami dochodzeniowymi do metod słynnego Herkulesa Poirota, stając się jedną z ulubionych postaci polskiego czytelnika.

Wielkie gry Bernarda Żbika

• Alibi (1933; wznowiona 2013. Audiobook 2020),
• Opera śmierci (1934; wznowiona 2014. Audiobook 2020),
• Człowiek z Kimberley (1934; wznowiona 2014. Audiobook 2020),
• Dom Tajemnic (1935; wznowiona 2015), wyd. także jako Tajemnica psychiatry w „Co Tydzień Powieść”. (Wyd. jako audiobook Dom tajemnic w Wilanowie, 2020),
• Grobowiec Ozyrysa (1936; wznowiona 2015. Audiobook 2020), wersja skrócona wydana także jako Tajemniczy Zet w „Co Tydzień Powieść” 1937,
• Skok w otchłań (1936; publikowana w odcinkach jako Eksperyment Inspektora Żbika, a także jako Mord w Soho w „Co Tydzień Powieść”, pod ps. Bill Tramp; wznowiona 2015) Wyd. jako audiobook 2020,
• Puama E. (1936; wznowiona 2016. Audiobook 2020), wersja skrócona wydana także jako Mord w sanatorium w „Dzienniku porannym” 1937 oraz jako Tajemniczy X w „Co Tydzień Powieść” 1938,
• As Pik (1938; wznowiona 2017. Audiobook 2020),
• Koralowy Sztylet (1937; „Co Tydzień Powieść”; wznowiona 2017. Audiobook 2021).

Powieści sensacyjne z porucznikiem Adamem Rawskim

• Fort Grozy (1932; wznowiona 2016), wersja skrócona wydana także jako Bastion W3 w „Co Tydzień Powieść” 1937,
• Gra ze śmiercią (1936; wznowiona 2020), wersja nieznacznie skrócona wydana także jako Śmiertelna gra w „Co Tydzień Powieść”, marzec 1936.

Powieści sensacyjne z Magnusem von Bendorfem i Secret Five (szpiegowskie)

• Strzał (1931; wznowiona 2016),
• Koncern B (1932, wznowiona 2021),
• R. (1935, wznowiona 2021).

Pozostałe powieści kryminalno-sensacyjne

• Hydra (1933),
• Biały jacht (1934, wznowiona 2019), wersja nieznacznie skrócona wydana także jako Jacht zgrozy w „Co Tydzień Powieść” 1934,
• Mamba (1934, wznowiona 2015),
• Gra o życie (wypad) (1934),
• Zielony lont (1934), wyd. także jako Kapitan James w „Co Tydzień Powieść”, 1934,
• Centrala!!! (1935), wyd. także jako Człowiek w cieniu w „Co Tydzień Powieść”, 1935 pod ps. Bill Tramp,
• Pociąg w nieznane (1935, wznowiona 2017), wyd. także jako Wąwóz trwogi w „Co Tydzień Powieść”, 1935 pod ps. Bill Tramp,
• Skarb z Fernando Poo (1935), wyd. także jako Tajemnica pirata w „Co Tydzień Powieść” oraz jako Wyspa piratów w „Polska Zachodnia” 1935,
• Znak kwadratu (1935, wznowiona 2020), pierwotnie zapowiadana pod tytułem Kakadu,
• Kapitan Irena (1936, wznowiona 2022),
• Tajny raport (1936),
• Dyktator zwariował (1937),
• Awantura w Chicago (1937, 1991),
• Minus trzy (1937, wznowiona 2019), wersja nieznacznie skrócona wydana także jako Przygoda Urszuli w „Co Tydzień Powieść”, październik 1936,
• Eksperyment Doktora Visconta (1937, wznowiona 2022), pierwotnie zapowiadana jako Niesamowity testament,
• Piąty temat (1937),
• Narzeczona z kontrwywiadu („Co Tydzień Powieść”, czerwiec 1937, wznowiona 2020),
• Miłość szpiega („Co Tydzień Powieść”, kwiecień 1937),
• Mąż na gapę („Co Tydzień Powieść”, wrzesień 1937),
• Wielka nagroda („Co Tydzień Powieść”, wrzesień 1937),
• M32 („Co Tydzień Powieść”, listopad 1937),
• Złoto i krew („Co Tydzień Powieść”, styczeń 1938),
• Węgierska awantura („Co Tydzień Powieść”, marzec 1938, wznowiona 2020),
• Powiew śmierci („Co Tydzień Powieść”, maj 1938),
• Lista nr 2 („Co Tydzień Powieść”, czerwiec 1938),
• Diabeł z Manitoby („Co Tydzień Powieść”, październik 1938),
• Jedyny świadek („Co Tydzień Powieść”, maj 1939),
• Każdy medal ma dwie strony („Co Tydzień Powieść”, lipiec 1939),
• W pogoni za przygodą („Co Tydzień Powieść”, 1939),
• Mecz o kobietę (b.r., wznowiona 2018),
• Porwano kobietę (b.r.), wersja skrócona wydana także jako Zakładniczka w „Co Tydzień Powieść”, kwiecień 1937.

Powieści powojenne drukowane w odcinkach w „Wiadomościach Polskich”, Sydney, Australia

• Maniuś, nie daj się (1954),
• Paszport dyplomatyczny (1954),
• Policja i S-ka (1957),
• Dwa dni strachu (1958),
• No. 15 Berd Street (1959),
• Zielony dach (1963–64),
• Gdzie jest Danka? (1966),
• Kowalski w tarapatach (1967),
• Wet za wet (1968),
• Wabik (1970),
• Detektyw mimo woli (1973),
• Dr Maxwell nie odpowiada (maszynopis 1974, I wydanie książkowe 2015),
• Centrala (1976; tytuł maszynopisu zmieniony w 1989 na Tajemnica złamanej zatoki),
• Pułapka (1976),
• Bywa i tak (1977).

---

Oceń: Adam Nasielski

---