Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej

---

Historia i sytuacja prawna Instytutu

Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej, funkcjonujący jako Państwowy Instytut Badawczy, powstał wskutek uchwały nr 338/72 Rady Ministrów z dnia 30 grudnia 1972 roku, kiedy to połączono Instytut Hydrologiczno-Meteorologiczny z Instytutem Gospodarki Wodnej. Obecna działalność przekształconego instytutu jest oparta na przepisach ustawy z dnia 30 kwietnia 2010 roku dotyczącej instytutów badawczych (Dz.U. z 2024 r. poz. 534) oraz na ustawie z dnia 20 lipca 2017 roku, znanej jako Prawo wodne (Dz.U. z 2023 r. poz. 1478). Nadzór nad IMGW-PIB sprawuje Ministerstwo Infrastruktury, co zapewnia właściwe kierowanie oraz zgodność z obowiązującymi normami prawnymi.

Dyrektorzy IMiGW

• prof. dr inż. Jan Zieliński (1972–1975, 1980–1981, 1984–2006),
• dr inż. Mieczysław Ostojski (2006–2015),
• dr inż. Przemysław Łagodzki (2015–2018),
• Joanna Szczepańska (2018–2019),
• dr Przemysław Ligenza (2019–2022),
• dr Janusz Karp (2022–2024),
• prof. dr hab. Robert Czerniawski (od 2024).

Kontrowersje

W 2016 roku miała miejsce poważna kontrowersja związana z instytutem, kiedy to aresztowano jego dyrektora, Mieczysława Ostojskiego. Postawiono mu liczne zarzuty, w tym 51 oskarżeń dotyczących korupcji, nadużywania uprawnień, przyjmowania korzyści majątkowych, oszustwa, przywłaszczenia mienia oraz fałszowania dokumentów. Działania te miały miejsce w latach 2005–2015. Na skutek tych wydarzeń zarzuty korupcyjne usłyszało także kilkunastu innych pracowników Instytutu.

Pracownicy

W kontekście tej kwestii można zauważyć ważny aspekt dotyczący pracowników Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej. Celem tej instytucji jest nie tylko badanie zjawisk atmosferycznych, ale również zapewnianie informacji o stanie i wykorzystywaniu zasobów wodnych. Rola zespołu profesjonalistów jest kluczowa dla działalności instytutu.

Zadania Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej – Państwowego Instytutu Badawczego

Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej – Państwowy Instytut Badawczy odgrywa kluczową rolę w systematycznych pomiarach oraz obserwacjach z zakresu hydrologii i meteorologii. Jego współczesne działania obejmują zbieranie, przechowywanie, przetwarzanie oraz udostępnianie zarówno krajowych, jak i zagranicznych materiałów pomiarowych.

Organizacja ta nie tylko opracowuje prognozy oraz ostrzeżenia, które są istotne dla ochrony ludności oraz dla wsparcia gospodarki krajowej, ale również prognozuje jakość zasobów wodnych oraz poziom zanieczyszczenia atmosfery. Ponadto, instytut zajmuje się oceną stanu technicznego oraz bezpieczeństwa budowli piętrzących, co jest kluczowe dla zapewnienia ochrony budowli użyteczności publicznej.

Zbieranie i przetwarzanie informacji dla władz publicznych, jak również dla właścicieli wód, odbywa się zgodnie z ustalonymi procedurami standardowymi, które są określone w odpowiednich rozporządzeniach. W ramach swoich działań, instytut ma również możliwość sprzedaży informacji, co stanowi ważne źródło dochodu.

IMGW aktywnie uczestniczy w działalności Światowej Organizacji Meteorologicznej (WMO) oraz innych instytucji powiązanych z Organizacją Narodów Zjednoczonych. Ta współpraca z organizacjami krajowymi i zagranicznymi wzbogaca działalność naukową oraz badawczą instytutu.

Dodatkowo, instytut prowadzi wspólne przedsięwzięcia, takie jak projekt realizowany w kooperacji z Przedsiębiorstwem Retencjapl sp. z o.o. z Gdańska. Celem tej współpracy jest stworzenie zbiorczej bazy danych o opadach w wysokiej rozdzielczości czasowej, dotyczącej wszystkich 930 miast w Polsce. Projekt, zatytułowany „Polski Atlas Natężeń Deszczów (PANDa)”, ma za zadanie dostarczanie informacji o miarodajnych natężeniach deszczów, które są nieocenione przy projektowaniu oraz modelowaniu systemów odprowadzania i retencjonowania wód opadowych. Przewidziano, że realizacja tego projektu odbędzie się w latach 2016–2019.

Serwisy Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej – Państwowego Instytutu Badawczego

Od 2007 roku funkcjonuje portal pogodynka.pl, który jest kluczowym serwisem oferującym prognozy pogodowe, prowadzonym przez Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej – Państwowy Instytut Badawczy. Na stronie można znaleźć zarówno aktualne prognozy, jak i różnorodne informacje z kraju oraz z całego świata.

W sierpniu 2008 roku, z okazji rocznicy tragicznego szkwału, który miał miejsce na Mazurach, instytut uruchomił nowy portal pogodowy zatytułowany „Żagle Pogodynka”. Jego celem jest zwiększenie bezpieczeństwa żeglarzy poprzez dostarczanie niezbędnych informacji z zakresu meteorologii, ratownictwa i żeglarstwa, co znacząco przyczynia się do bezpiecznego spędzania czasu na wodzie.

Kilkanaście tygodni później, instytut wprowadził innowacyjną usługę, która umożliwia przesyłanie prognoz pogody i meteorologicznych ostrzeżeń w formie SMS dla 23 najpopularniejszych akwenów w Polsce. To rozwiązanie znacząco ułatwia żeglarzom dostęp do niezbędnych informacji o warunkach pogodowych i bezpieczeństwie podczas rejsów.

Dostęp do danych meteorologicznych i hydrologicznych

Prawo wodne

Polska zrealizowała dostosowanie swojego systemu prawnego w obszarze zarządzania wodami do wymogów dyrektyw unijnych, które dotyczą możliwości dostępu do informacji publicznej. Ustawa z dnia 16 września 2011 roku, nowelizująca wcześniejsze akty dotyczące udostępniania informacji publicznej, stanowi, że Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej ma obowiązek nieodpłatnego udostępniania danych o stanie atmosfery oraz hydrosfery. Te informacje, powstałe w wyniku standardowych procedur, są kierowane zarówno do organów administracji publicznej, jak i właścicieli wód czy zarządców działających w ich imieniu. Dodatkowo, mogą z nich korzystać również uczelnie oraz instytuty prowadzące badania naukowe.

Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej – Państwowy Instytut Badawczy i dane klimatyczne

W kontekście debaty na temat zmian klimatycznych, która miała miejsce po aferze Climategate w 2011 roku, Polska była jednym z nielicznych państw europejskich, które nie udostępniły publicznie zebranych danych klimatycznych. 28 listopada 2009 roku Uniwersytet Wschodniej Anglii poinformował, że znacząca część zbiorów z Climate Research Unit jest ogólnodostępna, a pozostałe dane będą publikowane w momencie wyrażenia zgody przez odpowiednie narodowe serwisy meteorologiczne. Brytyjska służba meteorologiczna, powiązana z Departamentem Obrony, brała inicjatywę w pozyskiwaniu tych informacji, kontaktując się bezpośrednio z reprezentantami innych krajów w ramach Światowej Organizacji Meteorologicznej. Z ponad 150 skontaktowanych krajów, odpowiedziało 59, z czego siedem, w tym Polska, Kanada i Szwecja, odmówiło udostępnienia swoich danych klimatycznych.

Rezolucja 40 Światowej Organizacji Meteorologicznej

Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej stosuje zasady wydane w rezolucji nr 40 Światowej Organizacji Meteorologicznej, dotyczące wymiany informacji meteorologicznych i pokrewnych danych. Sekretarz generalny WMO, G. O. P. Obasi, w swoim liście z 26 października 1995 roku, podkreślił znaczenie międzynarodowej wymiany danych meteorologicznych i związanych z nimi produktów. Niemniej jednak, polityka ta w Polsce oraz innych krajach europejskich pozostaje restrykcyjna, co istotnie wynika z potencjalnej wartości komercyjnej tych danych. W kontekście rezolucji nr 40, narodowe służby meteorologiczne mają prawo do określenia, jakie konkretne dane i produkty będą miały ograniczony dostęp. Z kolei w Stanach Zjednoczonych, dane wytwarzane przez jednostki finansowane z budżetu państwa są powszechnie dostępne bez opłat. Również w praktyce należy wyraźnie zauważyć, że wiele komercyjnych prognoz meteorologicznych w Europie opiera się na analizach modeli amerykańskich, a także dane z Polski często są łatwiejsze do pozyskania z amerykańskich serwisów.

Wyniki tych zjawisk są złożone, ponieważ amerykańskie instytucje meteorologiczne ostrzegają, że komercyjne wykorzystanie danych dostępnych przez Internet może podlegać ograniczeniom ustalonym w wspomnianej rezolucji, co może prowadzić do działań ze strony krajowych służb meteorologicznych, które z kolei mogą ograniczyć dostęp do danych dla osób je ignorujących.

Warto zaznaczyć, że w środowisku naukowym istnieje powszechne poparcie dla idei swobodnego dostępu do danych meteorologicznych, hydrologicznych oraz oceanograficznych, wynikające z globalnych wyzwań związanych ze zmianami klimatycznymi, a także przewidywaniem ekstremalnych zjawisk pogodowych. Jednym z wyrazów tego poparcia było stanowisko Amerykańskiego Towarzystwa Meteorologicznego z 2002 roku, w którym również zaznaczone zostało, jak istotny jest dostęp do danych o środowisku.

Dostęp do danych radarowych 2013

W czerwcu 2013 roku, decyzją Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej, zatrzymano chwilowo dostęp do danych radarowych, które były zbierane w Polsce i udostępniane przez czeski serwis internetowy. Ta decyzja spotkała się z dużym odzewem w mediach, które zwróciły uwagę na problem dostępności takich informacji.

Darmowy dostęp do danych metrologicznych i hydrologicznych od 2017

Na mocy przepisów ustawy o ponownym wykorzystywaniu informacji sektora publicznego z dnia 25 lutego 2016 r. (aktualizowanej ustawą z 11 sierpnia 2021 r.), Instytut Meteologii i Gospodarki Wodnej od 1 stycznia 2017 roku ma obowiązek udostępnienia obywatelom danych metrologicznych oraz hydrologicznych, i to bez pobierania jakichkolwiek opłat.

Nowe produkty radarowe od lipca 2017

Na początku lipca 2017 roku, w wyniku realizacji przepisów zawartych w nowej ustawie, IMGW wprowadził dostęp do danych radarowych, które są prezentowane na mapach OSM dostępnych pod adresem http://pogodynka.pl/polska/radary. Wśród nowo wprowadzonych produktów można wymienić:

• CAPPI – odbiciowość na wysokości 1 km n.p.m.,
• SRI – natężenie opadu,
• EHT – wysokość wierzchołków echa radarowego,
• PAC – suma opadu w trakcie godziny,
• ZHAIL – prawdopodobieństwo wystąpienia gradu.

Równocześnie nadal jest możliwy dostęp do produktu CMAX, który reprezentuje maksymalną odbiciowość.

Dostęp do innych danych radarowych

Obok wymienionych produktów, istnieje również możliwość uzyskania dostępu do innych danych radarowych. Mogą one być udostępnione bezpłatnie lub za niewielką opłatą, w zależności od rodzaju produktów. W tym przypadku niezbędne jest wypełnienie wniosku, który można znaleźć pod adresem https://danepubliczne.imgw.pl/, a następnie przesłanie go do Biura Obsługi Klienta IMGW.

Infrastruktura Instytutu

Sieć radarowa POLRAD

Radary w ramach sieci POLRAD zostały nabyte dzięki środkom z kredytu udzielonego przez Bank Światowy Polsce. Ich instalacja miała miejsce w latach 1995-2004, a począwszy od roku 2009, trwa proces wymiany na nowoczesne urządzenia wyposażone w technologię podwójnej polaryzacji wiązki radarowej.

Sieć swoim zasięgiem pokrywa całą Polskę, a ich operatorem jest Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej. W jego strukturze funkcjonuje także Ośrodek Teledetekcji Naziemnej, odpowiadający za bieżącą obsługę radarów meteorologicznych oraz prowadzenie badań naukowych.

Zgodnie z procedurami określonymi przez ministra środowiska, IMGW – Państwowy Instytut Badawczy zobowiązany jest do wykonywania zdjęć radarowych co godzinę. Wyniki te są publikowane w formacie map opadowych z 10-minutowym opóźnieniem na stronie internetowej pogodynka.pl.

Stacje hydrologiczno-meteorologiczne

Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej – Państwowy Instytut Badawczy posiada sieć 63 stacji hydrologiczno-meteorologicznych, które realizują pomiary i obserwacje meteorologiczne. Dane te wykorzystywane są zarówno do prognozowania pogody, jak i badań klimatycznych.

Synoptyczne stacje IMGW wyposażone są głównie w automatyczną aparaturę pomiarową, w tym w urządzenia typu MAWS oraz MILOS.

Dodatkowo, Instytut operuje siecią około 795 posterunków wodowskazowych oraz 978 posterunków opadowych, które umożliwiają dokładne monitorowanie bieżących warunków hydrologicznych i atmosferycznych.

Dane satelitarne

Oddział Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej w Krakowie prowadzi działalność ośrodka satelitarnego, który współpracuje w ramach międzynarodowych struktur, będąc aktywnym członkiem EUMETSAT.

Współpraca ta pozwala na wykorzystanie danych satelitarnych w celu zwiększenia precyzji prognoz meteorologicznych, co przyczynia się do skuteczniejszego przewidywania niekorzystnych zjawisk pogodowych.

Współpraca z ośrodkami meteorologicznymi

Polska nie jest członkiem Europejskiego Centrum Średnioterminowych Prognoz Pogody.

---

Oceń: Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej

---