Fundacja Otwarty Dialog

---

Historia

Organizacja, która dziś jest znana jako Fundacja Otwarty Dialog, powstała w 2009 roku w Warszawie. Formalne zarejestrowanie miało miejsce w 2010 roku. Ludmiła Kozłowska, która jest ukraińską aktywistką z Sewastopola, jest założycielką tej fundacji.

Kozłowska, po przeniesieniu się do Polski w celu kontynuacji edukacji, stworzyła ODF, czerpiąc inspirację z doświadczeń oraz znajomości nabytych podczas Pomarańczowej Rewolucji w Ukrainie w 2004 roku.

Struktura władz

W zarządzie Fundacji Otwarty Dialog zasiadają dwie kluczowe postacie: Ludmiła Kozłowska, która pełni funkcję Prezesa Zarządu, oraz Marcin Mycielski, sprawujący rolę Wiceprezesa Zarządu oraz Dyrektora Wykonawczego.

Na czoło Rady Fundacji wysuwa się Bartosz Kramek, który ją przewodniczy. W gronie jej członków znajdują się również wybitni przedstawiciele: Michał Boni oraz Andrzej Wielowieyski.

Warto również zwrócić uwagę na poprzednich członków Rady Fundacji, wśród których na szczególną uwagę zasługują:

• Bogusław Stanisławski,
• Jacek Szymanderski (do 2022 r.)

Działalność

Ukraina

W listopadzie 2013 roku Fundacja Otwarty Dialog zaczęła aktywnie wspierać Euromajdan. Uczestniczyła w organizacji trzech misji obserwacyjnych, w których brali udział polscy parlamentarzyści, wśród nich Tomasz Makowski, Michał Szczerba, Marcin Święcicki, a także organizując koncerty oraz manifestację w Warszawie wspólnie z Amnesty International, pod hasłem „Solidarni z Euromajdanem”. Już w styczniu 2014 roku Fundacja uruchomiła długoterminową misję obserwacyjną mającą na celu „wzmocnienie potencjału ukraińskiego społeczeństwa obywatelskiego ze strony Unii Europejskiej”, a do Euromajdanu został otwarty stały namiot.

Misja trwała 56 dni, a jej uczestnicy, wśród których znajdowało się 30 wolontariuszy, mieli za zadanie monitorowanie przestrzegania praw człowieka w Kijowie i informowanie o represjach wobec uczestników protestów. W 2014 roku Fundacja zebrała ponad milion złotych na pomoc Ukrainie, organizując zbiórki publiczne oraz wysyłając dwanaście transportów z pomocą humanitarną – łącznie 35 ton, w tym leki oraz środki ochrony, takie jak kamizelki kuloodporne i hełmy dla walczących w Donbasie batalionów.

W tym samym roku Fundacja zaangażowała się we wprowadzenie reform demokratycznych na Ukrainie oraz przeprowadzenie lustracji, przygotowując raport na ten temat oraz organizując konferencję w Kijowie z międzynarodowymi ekspertami. W latach 2014-2016 Fundacja prowadziła centrum wsparcia dla Ukraińców „Ukraiński Świat” w Warszawie, które pomogło ponad 30 tysiącom osób.

W wyniku swego wsparcia Ukrainy Fundacja stała się celem rosyjskiej propagandy. Po inwazji Rosji na Ukrainę w lutym 2022 roku, skoncentrowano się na pomocy uchodźcom, przekazując do czerwca 2023 roku pomoc o łącznej wartości przekraczającej 35 milionów złotych, z czego 4,5 miliona złotych zebrano za pośrednictwem portalu Zrzutka.pl. W dużym wydarzeniu współorganizowanym we wrześniu 2022 roku z krakowskim radnym Łukaszem Wańtuchem oraz redaktorami Gazety Wyborczej, m.in. Jarosławem Kurskim, Romanem Imielskim i Wojciechem Czuchnowskim, urządzono konwój pięciu samochodów dostawczych na linię frontu w okolicach Chersonia. Równocześnie Fundacja nieprzerwanie organizuje misje humanitarne. W styczniu 2023 roku dostarczono do Bachmutu 15 ton sprzętu i pomocy z udziałem posłów, w tym Adama Szłapki, Hanny Gill-Piątek, Piotra Borysa, Witolda Zembaczyńskiego oraz Paweł Krutul, a także wiceprezesa Fundacji Marcina Mycielskiego.

Podczas tej misji trwały walki, a niebezpieczny moment nastąpił, gdy jeden z pocisków wybuchł w odległości 100 metrów od konwoju. Dodatkowo, w połowie czerwca 2023 roku, Fundacja zorganizowała konwój czterech samochodów, przewożących 50 metrów sześciennych pomocy o wartości 250 tysięcy złotych do Chersonia, w odpowiedzi na powódź wywołaną zniszczeniem zapory w Nowej Kachowce. Ten konwój zyskał wsparcie materialne o wartości 100 tysięcy złotych ze strony Miasta Stołecznego Warszawy, które uhonorowało Prezydenta Rafała Trzaskowskiego, wiceprezydenta Tomasza Bratka oraz Marcina Mycielskiego orderami za ich działania na rzecz Ukrainy.

Fundacja angażuje się także w relokację uchodźców do krajów zachodnich, prowadząc punkt pomocy na Dworcu Wschodnim w Warszawie, jak również zarządza czterema „Domami Mam” dla ukraińskich uchodźczyń. W spocie telewizyjnym promującym wsparcie dla Fundacji, wyreżyserowanym przez Agnieszkę Holland oraz Michała Szcześniaka, wystąpiły znane osobistości, takie jak Krystyna Janda i Maria Dębska.

Rosja

Działania Fundacji dotyczące Rosji rozpoczęły się w 2014 roku. Wówczas zainaugurowano kampanię na rzecz uwolnienia więźniów politycznych i jeńców wojennych, w tym pilotki Nadiji Sawczenko oraz reżysera Ołeha Sencowa. Wspólnie z innymi europejskimi i ukraińskimi organizacjami pozarządowymi, szczególnie z Centrum Wolności Obywatelskich, Fundacja zorganizowała międzynarodową kampanię „#LetMyPeopleGo” (ang. Uwolnij moich ludzi), która stworzyła platformę monitorującą i dokumentującą tzw. „zakładników Kremla” pod adresem www.letmypeoplego.org.ua, a temat ten został podjęty przez OBWE.

W związku z przetrzymywaniem ukraińskich więźniów politycznych Fundacja prowadziła również kampanię na rzecz nałożenia sankcji na Rosję, publikując i rozpowszechniając tzw. „Listę Sawczenko”, która zawierała nazwiska licznych rosyjskich oficjeli, w tym Władimira Putina. Otwarto przez nią również drogę do żądania sankcji personalnych na wzór amerykańskiej Ustawy Magnickiego. W tej sprawie 57 Eurodeputowanych z pięciu grup politycznych zwróciło się do Wysokiej Przedstawiciel Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa Federiki Mogherini z prośbą o przyjęcie przez Unię Europejską sankcji personalnych wobec Rosji.

W 2018 roku szwedzkie wydawnictwo Ariel Förlag wydało książkę na temat prześladowań Ołeha Sencowa oraz innych ukraińskich więźniów Kremla, opartą na raporcie Fundacji. W listopadzie 2018 roku Fundacja zorganizowała kampanię przeciwko mianowaniu rosyjskiego generała Oleksandra Prokopczuka na prezydenta Interpolu, łącząc siły z wieloma organizacjami pozarządowymi z całego świata oraz organizując wiralową kampanię w mediach społecznościowych z udziałem Posłów do Parlamentu Europejskiego pod nazwą „#InterpolNotForPutin” (ang. Interpol nie dla Putina). W październiku 2019 roku, po pięciu latach spędzonych w łagrze, Ołeh Sencow został przyjęty przez prezydenta Francji Emmanuela Macrona razem z Ludmiłą Kozłowską, gdzie opowiedział o sytuacji ukraińskich więźniów w Rosji.

Polska

ODF zainicjowała temat praworządności w swoich działaniach w obliczu kryzysu sądowego, który pojawił się w Polsce w 2017 roku, przyjmując krytyczne stanowisko wobec działań rządu Prawa i Sprawiedliwości. W tym celu opublikowano artykuł Bartosza Kramka, który zawierał 16 punktów dotyczących obywatelskiego nieposłuszeństwa, oparte na doświadczeniach płynących z misji obserwacji i wsparcia ukraińskiego Euromajdanu. Artykuł ten spotkał się z wrogim przyjęciem mediów związanych z PiS, które interpretowały go jako wezwanie do rewolucji.

Ówczesny minister spraw zagranicznych Witold Waszczykowski oficjalnie wezwał Fundację do usunięcia tego wpisu, a następnie, w ramach działań represyjnych, zwrócił się do Izby Administracji Skarbowej o przeprowadzenie kontroli skarbowej ODF. W październiku 2017 roku ministerstwo złożyło wniosek o wprowadzenie zarządu komisarycznego w Fundacji, jednak w grudniu sprawa ta została oddalona przez sąd. Natomiast śledztwo celno-skarbowe trafiło do Urzędu Celno-Skarbowego w Łodzi, mimo że Fundacja jest zarejestrowana w Warszawie, a na jego czoło stał Tomasz Waszczykowski, brat ministra.

Działania rzecznicze Fundacji w obronie praworządności obejmują niezawisłość sądownictwa, apolityczność prokuratury oraz szeroko pojęte wolności obywatelskie. Raporty ODF dotyczące prześladowania sędziów są brane pod uwagę m.in. przez Radę Praw Człowieka ONZ, Wysokiego Komisarza Narodów Zjednoczonych do spraw praw człowieka i Komisję Europejską, w ramach cyklicznych przeglądów praworządności. Fundacja regularnie organizuje wysłuchania niezależnych sędziów, prokuratorów oraz ofiar prześladowań w ramach OBWE i Parlamentu Europejskiego.

W czerwcu 2019 roku, podczas wizyty Andrzeja Dudy w Waszyngtonie, delegacja Fundacji uczestniczyła w serii spotkań na Kapitolu, przekazując informacje na temat aktualnej sytuacji wolności obywatelskiej oraz prześladowania aktywistów w Polsce. Misja ta była przedmiotem ostrych krytyk ze strony prawicowych komentatorów, w tym Aleksandry Jakubowskiej, Dawida Wildsteina czy Rafała Ziemkiewicza.

W 2020 roku Fundacja przeprowadziła akcję wzywającą Komisję Europejską do wszczęcia procedury naruszeniowej wobec Polski w związku z tzw. „ustawą kagańcową”, oraz do sędziów Sądu Najwyższego, by apelować o zachowanie niezawisłości tej instytucji. Listy te były sygnowane przez dziesiątki organizacji prawniczych, stowarzyszeń oraz wpływowych profesorów, takich jak Leszek Balcerowicz, Jacek Kozłowski, Laurent Pech czy Andrzej Rzepliński.

W czerwcu 2020 roku Marcin Mycielski, w imieniu Fundacji zainicjował wspólnie z Laurentem Pechem drugi list do KE, dotyczący sytuacji w Izbie Dyscyplinarnej SN i postępowania wobec Igora Tulei. W październiku 2020 roku, aktywiści ODF oraz Solidarity Action Brussels doprowadzili do wypowiedzenia umowy najmu przedstawicielstwa Ordo Iuris w Brukseli, podkreślając, że ta organizacja nie będzie mile widziana w instytucjach europejskich.

W połowie listopada 2020 roku, ODF złożyła skargę na Ordo Iuris do Wspólnego Sekretariatu Europejskiego Rejestru ds. Przejrzystości oraz do KE, ratingując przy tym negatywne powiązania tej organizacji oraz jej ukryte cele. Sprzeciw wobec Ordo Iuris wyraziło 38 Eurodeputowanych, w tym Róża Thun, Robert Biedroń, Łukasz Kohut oraz Magdalena Adamowicz.

W styczniu 2021 roku Fundacja ogłosiła apel o zastosowanie mechanizmu powiązania funduszy UE z przestrzeganiem praworządności oraz o zaprzestanie ścigania 14 krakowskich sędziów. W czerwcu tego samego roku Zgromadzenie Parlamentarne Rady Europy przyjęło rezolucję potępiającą działania mające na celu nękanie sędziów w Polsce, angażując w to ODF, co spotkało się z oburzeniem przewodniczącego polskiej delegacji Arkadiusza Mularczyka.

W kwietniu 2023 roku reprezentacja ODF, wspólnie z sędzią Maciejem Ferkiem, wywalczyła kilka rezolucji w ramach Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy, dotyczących prokuratury i inwigilacji w Polsce, a w lutym 2024 roku Fundacja skierowała do Prokuratora Generalnego Adama Bodnara apel dotyczący przeglądu spraw politycznie motywowanych. W wyniku tego apelu Prokurator Generalny ogłosił działania mające na celu rewizję podejrzeń dotyczących politycznej motywacji postępowań.

Fundacja publikuje także coroczne raporty na temat przestępstw z nienawiści w Polsce, które są wykorzystywane m.in. przez OBWE oraz Parlament Europejski.

Kazachstan

Fundacja także organizuje misje obserwacyjne oraz dba o przestrzeganie praw człowieka w Kazachstanie. ODF wniosła wkład do rezolucji Parlamentu Europejskiego z dnia 11 lutego 2021 roku w sprawie sytuacji w zakresie praw człowieka w tym kraju. W 2011 roku Fundacja przeprowadziła misję obserwacyjną podczas zamieszek w Żangaözen, domagając się uwolnienia uwięzionych pracowników przemysłu naftowego oraz wszczęcia śledztwa właściwych władz w sprawie zarzutów o stosowanie tortur. W drugą rocznicę tych wydarzeń zorganizowano wystawę pamięci żołnierzy w Uniwersytecie Warszawskim, której inauguracji towarzyszył Adam Michnik oraz stworzono stronę internetową poświęconą tym wydarzeniom, dostępną pod adresem www.zhanaozen.eu. W 2013 roku Fundacja była współorganizatorem ośmiodniowej misji obserwacyjnej Naczelnej Rady Adwokackiej do Kazachstanu, w celu monitorowania sytuacji politycznych więźniów.

Kontrowersje

W kwietniu 2019 roku brytyjski tygodnik The Sunday Times opublikował artykuł, który odnosił się do raportu komisji parlamentarnej z Mołdawii, zarzucając Fundacji Otwarty Dialog współudział w praniu brudnych pieniędzy oraz korzystanie z funduszy rosyjskich służb specjalnych. Przedstawiciel fundacji stanowczo odrzucił te oskarżenia. Dziennikarze portalu Onet zauważyli, że informacje ujawnione przez The Sunday Times powielają wcześniej pojawiające się zarzuty, które zostały opublikowane roku wcześniej w tygodniku „Sieci”, jak również odzwierciedlają oświadczenie mołdawskiej komisji śledczej z listopada 2018 roku.

W artykule podkreślono, że powoływanie się na mołdawski parlament, zważywszy na krytyczną ocenę Mołdawii przez Parlament Europejski, który oskarża Republikę Mołdawii o obniżanie standardów demokratycznych, zwłaszcza w aspektach sądowniczych oraz parlamentarnej, stawia pod znakiem zapytania wiarygodność mołdawskiej komisji. Ponadto pojawiły się wątpliwości co do reputacji autorów publikacji w The Sunday Times. Carlos Alba, właściciel agencji public relations „Carlos Alba Media”, nie jest stałym dziennikarzem gazety, natomiast Jordan Ryan jest niezależnym dziennikarzem, znanym z pracy na rzecz portali wspierających brexit.

W podobnym tonie, zarzuty dotyczące prania brudnych pieniędzy oraz powiązań z Rosją wyrażał Maciej Wąsik w latach 2018 i 2019. W związku z tym, aktywiści Fundacji zdecydowali się złożyć cywilny pozew przeciwko Wąsikowi za naruszenie dóbr osobistych. W 2022 roku Sąd Okręgowy w Warszawie uznał Wąsika za winnego i nałożył na niego obowiązek opublikowania oświadczenia przepraszającego fundację, jej założycielkę oraz przewodniczącego rady. Dodatkowo sąd zobowiązał Wąsika do pokrycia kosztów sądowych oraz zapłaty po 10 tysięcy złotych na rzecz osób poszkodowanych. Wąsik, jednakże, odwołał się od tego wyroku, a 23 lutego 2024 roku Sąd Apelacyjny w Warszawie podtrzymał decyzję sądu niższej instancji.

W maju 2020 roku prokurator generalny Mołdawii, Alexandr Stoianoglo, podjął decyzję o zakończeniu śledztwa przeciwko Ludmile Kozłowskiej, określając je jako potencjalnie „nielegalne i motywowane politycznie”. W tym kontekście, powołał zespół w prokuraturze do zbadania, kto mógłby stać za „zleceniem na Kozłowską”. Co więcej, raport komisji śledczej parlamentu Mołdawii został unieważniony przez ten parlament w lutym 2023 roku na wniosek posłów proeuropejskiej partii PAS. Uznano, że raport został przyjęty w celu zastraszenia partii opozycyjnych, a podjęta decyzja została określona jako „spóźniona”.

---

Oceń: Fundacja Otwarty Dialog

---