Stanisław Kociołek

---

Życiorys

Syn Jana i Marianny, Stanisław Kociołek, spędził swoje dzieciństwo w Ziemiach Odzyskanych, gdzie jego rodzina osiedliła się po zakończeniu wojny. W młodości kształcił się w Iławie, kończąc zarówno szkołę powszechną, jak i liceum. W ostatniej klasie liceum zrealizował dodatkowy program nauczycielski, co pozwoliło mu na objęcie stanowiska kierownika szkoły podstawowej w Piotrkowie zaraz po zdaniu matury. Funkcję tę pełnił do roku 1952.

Posiadając wykształcenie socjologiczne, stał się absolwentem Uniwersytetu Warszawskiego w 1957 roku. W późniejszych latach, od 1956 do 1958, pełnił rolę I sekretarza Komitetu Uczelnianego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej na tej samej uczelni. Profesor Julian Hochfeld, wyróżniający się wykładowca, dzięk ze jego niezwykłych osiągnięć zaproponował Stanisławowi podjęcie pracy naukowej w swojej katedrze, jednak Kociołek zdecydował się na ścieżkę polityczną.

W czasie lat 1960–1963 zajmował stanowisko sekretarza Komitetu Centralnego Związku Młodzieży Socjalistycznej, a następnie, w latach 1963–1964, został I sekretarzem Komitetu Dzielnicowego PZPR w Warszawie-Śródmieściu. W kolejnych latach, od 1964, pełnił istotne funkcje w centralnych strukturach PZPR. Od 24 lipca 1964 do grudnia 1967 był I sekretarzem Komitetu Warszawskiego PZPR, a następnie, od grudnia 1967 do lipca 1970, zajmował stanowisko I sekretarza Komitetu Wojewódzkiego PZPR w Gdańsku.

W okresie od czerwca do grudnia 1970 roku pełnił funkcje wicepremiera. Stanisław Kociołek był również posłem na Sejm PRL w IV i V kadencji, co miało miejsce od maja 1965 do lutego 1972. Co więcej, od listopada 1968 do lutego 1971 roku był członkiem Biura Politycznego KC PZPR, osiągając status najmłodszego członka tego kierowniczego ciała partii komunistycznej.

Grudzień 1970

W grudniu 1970 roku miały miejsce dramatyczne wydarzenia na Wybrzeżu, w których Stanisław Kociołek odgrywał kluczową rolę. Osoby związane z tamtymi zdarzeniami, w tym Klemens Gniech, wskazują na jego współodpowiedzialność za zdecydowanie o użyciu siły przeciwko robotnikom. Według relacji, Kociołek miał wydać zgodę na otwarcie ognia do protestujących.

Stanisław Żaczek, będący wówczas dyrektorem Stoczni Gdańskiej oraz członkiem komitetu strajkowego, zeznał później przed sądem, że był świadkiem rozmowy między generałem Grzegorzem Korczyńskim a wicepremierem Kociołkiem. Generał przekazywał dyspozycje dotyczące użycia broni przeciwko stoczniowcom. Jak relacjonował Żaczek, rozkazy brzmiały: „Pierwszy strzał w górę, drugi pod nogi, trzeci na wprost”. Na to Kociołek miał zareagować słowami: „Proszę wykonać”.

Dalsza działalność

W grudniu 1970 roku, po objęciu stanowiska sekretarza Komitetu Centralnego PZPR, Stanisław Kociołek zaangażował się w działalność polityczną w Polsce. Jednak jego kadencja szybko się zakończyła w wyniku tragicznych wydarzeń, które miały miejsce na Wybrzeżu w grudniu tego samego roku. Wkrótce potem został usunięty z kierowniczych ról, w tym z funkcji sekretarza KC i członka Biura Politycznego KC PZPR.

Po odejściu z państwowych funkcji, Kociołek przeniósł się do pracy w służbie dyplomatycznej. Od 1971 do 1978 pełnił obowiązki ambasadora PRL w Belgii i Luksemburgu, gdzie miał wpływ na rozwój polsko-belgijskich relacji. Następnie, w latach 1978-1980, objął stanowisko prezesa Centralnego Związku Spółdzielczości Pracy, co było kolejnym etapem jego kariery.

W okresie od czerwca do listopada 1980 roku, Kociołek przez krótki czas pełnił funkcję ambasadora PRL w Tunezji, powracając na chwilę do politycznego życia przedstawicieli PRL. W latach 1980-1982 znowu zasiadał na pozycji I sekretarza Komitetu Warszawskiego PZPR, co oznaczało powrót do kierownictwa politycznego tej partii. Wówczas stał się zwolennikiem zdecydowanych działań przeciwko „Solidarności”, będąc jednym z czołowych przedstawicieli dogmatycznego skrzydła PZPR.

Po zakończeniu tej kadencji, od 1982 do 1985 roku, Kociołek został ambasadorem PRL w Związku Radzieckim, co było kolejnym krokiem w jego karierze dyplomatycznej. W 1983 roku znalazł się także w składzie Krajowej Rady Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Radzieckiej. Jednak w 1985 roku postanowił zakończyć działalność polityczną, a w latach 1985-1989 pełnił funkcję redaktora naczelnego miesięcznika „Polish Perspectives”, co kończyło jego aktywność w publicznym życiu.

Odpowiedzialność karna

W latach 90-tych Stanisław Kociołek, pełniąc funkcję w ważnych strukturach państwowych, znalazł się na ławie oskarżonych razem z innymi prominentnymi postaciami, w tym generałem Wojciechem Jaruzelskim. Proces dotyczył odpowiedzialności za prowadzenie działań w trakcie tragicznych wydarzeń, które miały miejsce na Wybrzeżu w grudniu 1970 roku. W 2013 roku, decyzją sądu, Kociołek został nieprawomocnie uniewinniony z zarzutu kierowniczego sprawstwa zabójstwa, co jednak nie zakończyło sprawy.

30 czerwca 2014 roku Sąd Apelacyjny w Warszawie potwierdził wcześniejsze orzeczenie sądu niższej instancji, co sprawiło, że wyrok stał się prawomocny. Mimo to, 16 kwietnia 2015 roku, Sąd Najwyższy zdecydował się uwzględnić kasację prokuratury, co skutkowało uchwałą dotychczasowego wyroku i skierowaniem sprawy do ponownego rozpatrzenia przez niższą instancję.

Warto podkreślić, że Kociołek był odznaczony wieloma medalami i wyróżnieniami, takimi jak Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski, Order Sztandaru Pracy I klasy, Złoty Krzyż Zasługi oraz Złotą odznakę honorową „Za Zasługi dla Warszawy” w 1964 roku. Niestety, zmarł 1 października 2015 roku, w wieku 82 lat.

Stanisław Kociołek był często określany w kontekście jego roli w wydarzeniach grudniowych jako „kat Trójmiasta”. Termin ten został ukuł Krzysztof Dowgiałło, twórca piosenki „Ballada o Janku Wiśniewskim”, w której dramatycznie opisano tragiczną historię ofiary. Utwór zawiera takie mocne słowa:

Jeden raniony, drugi zabity, Krwi się zachciało słupskim bandytom. To Partia strzela do robotników. Janek Wiśniewski padł. Krwawy Kociołek to kat Trójmiasta, Przez niego giną dzieci, niewiasty, Poczekaj draniu – my cię dostaniem! Janek Wiśniewski padł….

Okoliczności pogrzebu

Stanisław Kociołek został pochowany 7 października 2015 w kolumbarium na Cmentarzu Wojskowym na warszawskich Powązkach (kwatera B29 kolumbarium-7-7). Wydarzenie to spotkało się z licznymi protestami organizacji patriotycznych. W trakcie manifestacji podkreślano współodpowiedzialność Kociołka za masakrę robotniczą, jaka miała miejsce na wybrzeżu w grudniu 1970 roku.

Uroczystości pogrzebowe były towarzyszone przez protesty przedstawicieli środowisk prawicowych, którzy trzymali zdjęcia ofiar tragicznych wydarzeń grudnia 1970 roku, co podkreślało głębię kontrowersji związanych z jego osobą.

---

Oceń: Stanisław Kociołek

---