Elwira Korotyńska

Kultura i sztuka

Elwira Karataj-Korotyńska, bardziej znana jako Elwira Korotyńska, posługiwała się również różnymi pseudonimami, takimi jak: K. Elwira, Korotyńska E., czy Promyczek. Urodziła się w 1864 roku w Warszawie, a zmarła w 1943 roku, również w tym mieście.

Była to wyjątkowa postać polskiej literatury, która zasłynęła jako pisarka, poetka, a także tłumaczka literatury z języków takich jak francuski, niemiecki, rosyjski oraz angielski. Jej prace skierowane były szczególnie do dzieci i młodzieży, co pokazuje jej głęboki związek z młodym pokoleniem oraz chęć wprowadzenia młodych czytelników w świat literatury.

Zarys biograficzny

Elwira Korotyńska przyszła na świat w 1864 roku, wywodząc się z renomowanego warszawskiego rodu Korotyńskich, w którym przez pokolenia kształtowani byli dziennikarze. Jej talent literacki zaowocował w 1916 roku, kiedy to objęła stanowisko redaktorki w czasopiśmie „Opiekun Domowych i Pożytecznych Zwierząt”.

W okresie międzywojennym Korotyńska zyskała uznanie jako autorka licznych publikacji skierowanych do dzieci i młodzieży. Tworzyła bajki, baśnie, wierszyki, powiastki oraz opowiadania. Ponadto skróciła popularne powieści oraz pisała utwory dramatyczne, głównie jednoaktowe komedie. Jej twórczość była ściśle związana z wydawnictwem Księgarnia Popularna, które w dużej mierze koncentrowało się na publikacjach dla najmłodszych.

Choć niektóre z wydawanych książek charakteryzowały się starannym wykonaniem, to jednak przeważały te o niskiej jakości edytorskiej, wprowadzane w tandetnych seriach małych zeszytów, wydawanych w tzw. 16-nastkach. W ramach tych serii wydawano głównie krótkie powiastki oraz przeróbki znanych bajek, w cyklach takich jak: Skarbnica Milusińskich, Teatrzyk Milusińskich oraz Biblioteka Bajek Całego Świata.

Elwira Korotyńska oraz Stanisław Cytryn (pseudonim S. Nyrtyc i Cytryna) byli głównymi autorami wielu z tychkęć. Pomimo krytyki dotyczącej niskiej jakości edytorskiej tego wydawnictwa, książki cieszyły się dużą popularnością, zwłaszcza wśród osób o ograniczonych możliwościach finansowych. Były one tanie i dostępne, co przyczyniło się do upowszechnienia czytelnictwa wśród szerszej społeczności oraz propagowania kultury i wiedzy w przystępnej formie.

Elwira Korotyńska zmarła w 1943 roku w trakcie II wojny światowej, a jej prochy spoczęły w grobie rodzinnym na cmentarzu Stare Powązki w Warszawie (kw. 62, rząd 5, grób 14/15).

Ważniejsze prace

Elwira Korotyńska jest znaną autorką, która zgromadziła w swoim dorobku wiele cennych prac literackich. Wśród jej publikacji znajdują się zarówno utwory oryginalne, jak i przekłady oraz różnorodne opracowania znanych dzieł autorów obcojęzycznych. Poniżej przedstawiamy niektóre z jej najbardziej znaczących książek, uporządkowanych według alfabetu:

  • 100,000 powinszowań wierszem i prozą: Do użytku dzieci i młodzieży: Powinszowania i życzenia imieninowe noworoczne i okolicznościowe (1930),
  • Ach! być cyganem!: Komedyjka w 1-m akcie (1930),
  • Ali Baba i czterdziestu zbójców: Baśń z 1001 nocy (1932),
  • Baba Jaga: Baśń fantastyczna w 1-ym akcie (1930),
  • Balowe pantofelki: Baśń fantastyczna (1929),
  • Baśń o dobrej wróżce (1929),
  • Baśń o szklanej górze (1928),
  • Białośnieżka: Komedyjka w 1-ym akcie (1922),
  • Biedna sierotka i inne (1933),
  • Ciekawa Maniusia: Komedyjka w 1-ym akcie (1929),
  • Ciekawość ukarana: Komedyjka w jednym akcie (1934),
  • Czarodziejska sakiewka i dziwna czapka: Baśń z 1001 nocy (1929),
  • Czarodziejski okręt: Baśń fantastyczna (1929),
  • Czarodziejskie baśnie (1928),
  • Czarodziejskie skrzypce: Baśń wierszem (1929),
  • Dary morskiego władcy: Baśń fantastyczna (1929),
  • Do pamiętnika: Zbiór wierszy do albumów (1923),
  • Dotrzymuj słowa: Komedyjka w jednym akcie (1935),
  • Dowcipne małpki: Powiastka (1931),
  • Dwaj przyjaciele: Powiastka (1938),
  • Dziecięce lata Kościuszki i Poniatowskiego: Jednoaktówka (1932),
  • Dzielna Basia: Powiastka (1938),
  • Dziwne przygody księcia: Baśń fantastyczna (1929),
  • Elegancki Karolek: Komedyjka w 1-ym akcie (1929),
  • Figle Różyczki: Powiastka (1938),
  • Gil: Powiastka (1938),
  • Grubasek: Komedyjka w 1-ym akcie (1929),
  • Herszt zbójców: Komedyjka w 1-ym akcie (1918),
  • Historja bułeczki: Powiastka (1933),
  • Irusia – pieszczotka: Powiastka (1938),
  • Jadwisia: Powieść dla panienek (1931),
  • Jagusia sierotka: Bajka z ilustracjami (1930),
  • Janek u Karzełków: Baśń fantastyczna (1929),
  • Jasełka: Obrazek sceniczny z dziejów narodzenia Chrystusa w jednym akcie (1923),
  • Jasio głuptasek: Baśń fantastyczna (1929),
  • Jaś i Małgosia: Komedyjka w jednym akcie (1922),
  • Jurek i Wacio: Komedyjka w 1-ym akcie (1929),
  • Karusia: Powiastka (1938),
  • Kłapouszek: Powiastka (1938),
  • Kogut Koko i kwoczka Czarnooczka: Baśń fantastyczna w jednym akcie (1930),
  • Kominiarczyk: Powiastka (1931),
  • Konik polny, pszczoła i mrówka: Powiastka (1938),
  • Kopciuszek: Komedyjka w 1-ym akcie (1925),
  • Kot w butach: Baśń fantastyczna (1928),
  • Kot w butach: Baśń fantastyczna w 2-ch aktach,
  • Kot w butach: Komedyjka w 1-ym akcie (1925),
  • Kozieł zwycięzca: Powiastka z ilustracjami (1931),
  • Koziołek babuleńki: Wierszyki (1934),
  • Krawczyk królem: Baśń fantastyczna (1929),
  • Król morza: Baśń (1931),
  • Królowa myszek: Baśń fantastyczna (1928),
  • Krysia u cyganów: Powiastka (1938),
  • Książę – Żebrak: Baśń fantastyczna (1929),
  • Kupiec i geniusz: Baśń z 1001 nocy (1929),
  • Leśny karzełek: Baśń fantastyczna (1929),
  • Litościwe dzieci: Powiastka z ilustracjami (1930),
  • Lucia w Rzymie: Powiastka (1938),
  • Łakomy Zbyszek: Komedyjka w 1-ym akcie (1929),
  • Mali Robinzonowie: Prawdziwe opowiadanie (1922),
  • Mała arystokratka: Komedyjka w 1-ym akcie (1929),
  • Mała gosposia: Powiastka (1939),
  • Małpi król: Baśń fantastyczna (1929),
  • Mały kramarz: Powiastka (1933),
  • Mądry nierogatek: Bajka z ilustracjami (1930),
  • Miłość macierzyńska: Powiastka (1933),
  • Miłość matki i inne (1933),
  • Nauczyciel: Komedyjka w jednym akcie (1927),
  • Nerwowy Bolek: Komedyjka w 1-ym akcie (1929),
  • Nie udało się: Komedyjka w 1-ym akcie (1920),
  • Niedoszły bohater: Komedyjka w 1-ym akcie (1929),
  • Niezdolny Maniuś: Komedyjka w 1-ym akcie z rysunkami (1922),
  • Niezdolny Miecio: Komedyjka w 1-ym akcie (1929),
  • Nowy zbiór powinszowań wierszem i prozą: Do użytku dzieci i młodzieży: Powinszowania i życzenia imieninowe, noworoczne i okolicznościowe (1929),
  • O jaskółce i ziarnku: Baśń wierszem (1929),
  • O kogucie i lisie: Baśń wierszem (1929),
  • O krasnoludkach i żelaznej górze: Baśń fantastyczna w jednym akcie (1930),
  • O krasnoludkach i żelaznych górach: Baśń wierszem (1929),
  • O rysiu, myszce, żabkach i innych psotnikach: Opowiadania z życia zwierząt (1933),
  • O siedmiu krukach: Baśń fantastyczna (1928),
  • O sześciu łabędziach: Baśń wierszem (1929),
  • Pamiętnik lalki: Powiastka (1929),
  • Pan Beksalski: Komedyjka w 1-ym akcie (1929),
  • Pan Jąkalski: Komedyjka w 1-ym akcie (1929),
  • Pan Obrażalski: Komedyjka w 1 akcie (1925),
  • Pan Żuk i pani Żukowa: Bajka z rysunkami (1927),
  • Pani z niebios: Baśń z ilustracjami (1931),
  • Paź Królowej: Opowiadanie z życia owadów (1930),
  • Perełka: Baśń fantastyczna (1929),
  • Pierwsza nagroda Naci: Komedyjka w 1-ym akcie (1922),
  • Plotkareczka: Komedyjka w jednym akcie (1932),
  • Podkowa: Powiastka (1931),
  • Porwana królewna: Baśń z ilustracjami (1927),
  • Pół miljona monologów, humoresek, żarcików i komedyjek (1923),
  • Przygody Hassana: Baśń z 1001 nocy (1929),
  • Przygody Jasia i Lilci: Baśń fantastyczna (1929),
  • Przygody pieska Filusia: Powiastka (1938),
  • Ptaszek i dzieci: Powiastka (1938),
  • Radosne i smutne: Wesołe powiastki dla grzecznych dzieci (1935),
  • Rozegrany zakład: Komedyjka w 1-ym akcie (1918),
  • Roztropne prosiątko: Opowiadanie z życia zwierząt (1931),
  • Rumak czarownika: Baśń z 1001 nocy (1929),
  • Siedem kruków: Komedyjka w 1 akcie (1922),
  • Sinobrody: Baśń z 1001 nocy (1929),
  • Ślicznotka: Baśń fantastyczna (1929),
  • Ukarany psotnik: Komedyjka w 1-ym akcie (1929),
  • W Wigilię Bożego Narodzenia: Komedyjka w jednym akcie (1927),
  • W zaklętym lesie: Baśń fantastyczna (1918),
  • Wacio nauczycielem: Komedyjka w 1-nym akcie (1922),
  • Wacio w zaczarowanej krainie: Baśń fantastyczna (1920),
  • Wesolutki światek dla grzecznych dziatek (1938),
  • Wesoła wigilja: Komedyjka w 1-ym akcie (1928),
  • Wesoła zabawa: Powiastka (1931),
  • Wesołe zabawy: Dziesięć powiastek z życia prawdziwego (1932),
  • Wiernuś: Powiastka (1931),
  • Wierszyki dla dzieci (1933),
  • Wodna pani i Złota Marysia: Baśń fantastyczna (1928),
  • Wróbelek i kotka: Powiastka z ilustracjami (1931),
  • Wyprawa do królewskiego pałacu: Bajka z ilustracjami (1930),
  • Zaczarowany królewicz: Baśń fantastyczna (1928),
  • Zaginiona Marta: Powiastka (1938),
  • Zasłużona kara: Powiastka (1933),
  • Zimowy gość: Powiastka z ilustracjami (1931),
  • Złamany krzak: Powiastka (1938),
  • Złocista różyczka: Powiastka (1938),
  • Złota jabłoń i odważny królewicz: Bajka z ilustracjami (1931),
  • Złota Marysia: Komedyjka w 1-ym akcie (1922),
  • Złote gody: Komedyjka w 1-ym akcie (1920),
  • Złotonóżka u Krasnoludków: Baśń fantastyczna (1930),
  • Złotowłosa królewna: Baśń fantastyczna (1928),
  • Złotowłosy chłopiec: Baśń fantastyczna (1928),
  • Żaba czarodziejka: Baśń fantastyczna w 1-ej odsłonie (1930).

Warto również zwrócić uwagę na przekłady, które wykonała autorka, w tym:

  • Chata wuja Toma – Harriety Beecher Stowe (przekład z 1933),
  • Wyspa błądząca – Juliusza Verne’a (przekład z 1934).

Przypisy

  1. Elwira Korotyńska – bibliografia w serwisie Biblionetka
  2. Cmentarz Stare Powązki: WINCENTY KOROTYŃSKI, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 15.05.2020 r.]
  3. Tadeusz Żabski – Słownik literatury popularnej, Towarzystwo Przyjaciół Polonistyki Wrocławskiej, 1997 r.
  4. Literatura ludowa, Tom 38, Polskie Towarzystwo Ludoznawcze, 1994 r.

Oceń: Elwira Korotyńska

★★★★★
Średnia ocena:4.83 Liczba ocen:24