Izba rozliczeniowa KDPW_CCP, która rozpoczęła swoją działalność 1 lipca 2011 roku, jest odpowiedzialna za rozliczanie transakcji zawieranych na regulowanych rynkach, w alternatywnych systemach obrotu, a także na rynku OTC. Dodatkowo, prowadzi system zabezpieczania płynności rozliczeń oraz system gwarantowania transakcji zawartych na rynku regulowanym w Polsce.
Zgodnie z art. 48 ust. 7 Ustawy z dnia 29 lipca 2005 roku o obrocie instrumentami finansowymi, Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych może powierzyć wykonanie niektórych zadań spółce akcyjnej, będącej jego podmiotem zależnym, w drodze pisemnej umowy. Umowy te określają zasady współpracy Krajowego Depozytu oraz KDPW_CCP.
Głównym celem izby rozliczeniowej jest świadczenie usług rozliczenia transakcji, które polegają na ustalaniu wysokości świadczeń finansowych oraz niepieniężnych, wynikających z zawartych umów. Kluczowym mechanizmem stosowanym w rozliczeniach jest nowacja rozliczeniowa, która sprawia, że podmiot odpowiedzialny za rozliczenie przejmuje ryzyko kredytowe od drugiej strony transakcji.
Warto również zauważyć, że usługi rozliczeniowe należy odróżnić od usług rozrachunku, które koncentrują się na faktycznym przenoszeniu instrumentów finansowych pomiędzy rachunkami oraz na transferze środków pieniężnych związanych z transakcją. W Polsce te usługi świadczy Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych S.A., który jest spółką dominującą wobec KDPW_CCP.
Warto także podkreślić, że KDPW_CCP funkcjonuje w formie spółki akcyjnej, w której 100 proc. udziałów ma Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych.
Europejska autoryzacja KDPW_CCP
Od 8 kwietnia 2014 r., KDPW_CCP S.A. funkcjonuje na podstawie zezwolenia przyznanego na świadczenie usług rozliczeniowych jako centralny kontrahent (CCP). Zezwolenie to zostało wydane zgodnie z art. 14 ust. 1 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) Nr 648/2012 z dnia 4 lipca 2012 r., dotyczącego instrumentów pochodnych, które są przedmiotem obrotu poza rynkiem regulowanym, a także kontrahentów centralnych i repozytoriów transakcji. Dokument ten został udzielony przez Komisję Nadzoru Finansowego. Warto zaznaczyć, że zezwolenie KNF dla KDPW_CCP S.A., które uzyskano po pozytywnej opinii kolegium nadzorczego, jest już trzecią autoryzacją dla CCP w obrębie Unii Europejskiej.
Dnia 9 sierpnia 2016 r., Komisja Nadzoru Finansowego dokonała rozszerzenia zezwolenia dla KDPW_CCP S.A. na świadczenie usług rozliczeniowych jako CCP, zgodnie z rozporządzeniem Nr 648/2012, dodając nowe klasy instrumentów do oferty. Rozszerzenie to pozwoliło na poszerzenie zakresu usług świadczonych przez KDPW_CCP S.A. o możliwość rozliczania instrumentów na rynku zorganizowanym, obejmującym giełdy oraz alternatywne systemy obrotu (ASO), jak również na rynku OTC (międzybankowym). Usługi te są teraz dostępne dla instrumentów nominowanych w EUR, a także dla dłużnych instrumentów pochodzących z rynku OTC, które są nominowane w PLN.
Decyzja KNF umożliwiła izbie rozliczanie nowych rodzajów instrumentów, takich jak:
- pochodne stopy procentowej w obrocie niezorganizowanym nominowane w EUR (FRA, IRS, OIS, Basis Swap),
- dłużne i udziałowe w obrocie zorganizowanym nominowane w EUR,
- dłużne w obrocie niezorganizowanym nominowane w PLN.
W kontekście rozszerzonej autoryzacji, KDPW_CCP S.A. ma również możliwość przyjmowania zabezpieczeń w formie środków pieniężnych w euro oraz obligacji nominowanych w tej walucie.
Formuła CCP i nowacja rozliczeniowa
Spółka KDPW_CCP odgrywa kluczową rolę na polskim rynku, działając jako izba rozliczeniowa w oparciu o model znany jako centralny kontrpartner (ang. central counterparty – CCP). Wprowadzenie nowacji rozliczeniowej do polskiego prawa zmienia zasady funkcjonowania tej instytucji, nadając jej bezpośrednią odpowiedzialność za przeprowadzanie rozliczeń transakcji.
Nowacja wprowadza mechanizm, dzięki któremu KDPW_CCP przejmuje prawa i zobowiązania związane z transakcjami, które uzyskały status rozliczenia. W efekcie tego działania, KDPW_CCP staje się zobowiązanym wobec uczestnika będącego stroną rozliczenia. Tym samym transakcja pierwotna przestaje obowiązywać. Dzięki temu mechanizmowi, uczestnicy rynku zyskują pewność i bezpieczeństwo przy realizacji swoich transakcji, jako że KDPW_CCP zabezpiecza te operacje swoimi własnymi kapitałami.
Warto również zaznaczyć, że zgodnie z ustawą o obrocie instrumentami finansowymi, minimalna wysokość kapitału własnego dla spółek, którym KDPW powierza swoje zadania, wynosi 10 milionów złotych. KDPW_CCP posiada obecnie kapitały własne na poziomie 228 milionów PLN, co potwierdza jej zdolność do skutecznego działania w obszarze rozliczeń na rynku finansowym.
System gwarantowania rozliczeń w KDPW_CCP
W KDPW_CCP zarządzanie ryzykiem realizowane jest zgodnie z międzynarodowymi standardami oraz rozwiązaniami, które są wdrażane na największych rynkach finansowych na świecie. Kluczową rolę w tym procesie odgrywają dwie metody: SPAN, która dotyczy transakcji zawieranych na zorganizowanych rynkach oraz symulacja historyczna Value at Risk (VaR), stosowana w przypadku transakcji OTC.
System gwarantowania rozliczeń transakcji w KDPW_CCP opiera się na czterech głównych zasobach:
- wymogach kapitałowych oraz formalnych skierowanych do uczestników izby rozliczeniowej,
- depozytach zabezpieczających, zarówno dla rynku kasowego, jak i terminowego,
- funduszu rozliczeniowym oraz funduszach zabezpieczających ASO i OTC,
- kapitałach własnych KDPW_CCP.
W przypadku wystąpienia niewypłacalności uczestnika izby rozliczeniowej, KDPW_CCP stosuje procedury określone w regulacjach izby, które określają szczegółową kolejność uruchamiania środków z systemu gwarantowania rozliczeń.
Rozliczane rynki i instrumenty
KDPW_CCP jest kluczowym graczem na polskim rynku finansowym, zapewniającym kompleksowe rozliczenie transakcji zawartych w różnych segmentach rynku. Gwarantuje to bezpieczeństwo oraz efektywność obrotu, co jest niezwykle istotne dla inwestorów.
Transakcje, które mogą być rozliczane przez KDPW_CCP, obejmują:
- rynek kasowy i terminowy regulowany,
- alternatywny system obrotu (ASO) na rynku kasowym,
- rynek OTC.
Należy zauważyć, że na rynku regulowanym kasowym oraz terminowym, KDPW_CCP realizuje rozliczenia dla następujących instrumentów finansowych (z wyjątkiem transakcji redystrybucyjnych i pozasesyjnych):
- akcje,
- obligacje,
- PDA,
- PP,
- certyfikaty (inwestycyjne oraz strukturyzowane),
- hipoteczne listy zastawne,
- warranty,
- ETF,
- kontrakty futures,
- opcje,
- jednostki indeksowe.
W kontekście platform transakcyjnych działających na rynku kasowym i terminowym, wyróżniamy:
Jeśli chodzi o alternatywny system obrotu na rynku kasowym, KDPW_CCP rozlicza zwłaszcza:
- akcje,
- PDA,
- obligacje,
- hipoteczne listy zastawne.
Transakcje te są realizowane przez platformy transakcyjne takie jak:
- NewConnect,
- Catalyst,
- BondSpot.
Warto także podkreślić, że KDPW_CCP zajmuje się rozliczeniami dla transakcji OTC w instrumentach denominowanych w PLN. Wśród nich znajdują się:
- forward na stopę procentową (Forward Rate Agreement),
- swap stopy procentowej (Interest Rate Swap),
- overnight index swap,
- basis swap,
- repo i sell/buy-back (na polskich obligacjach skarbowych).
Po uzyskaniu odpowiednich autoryzacji w EUR, KDPW_CCP planuje również wprowadzenie całkowitej obsługi instrumentów FRA, IRS, OIS opartych na stopach EURIBOR/EONIA. Co ważne, wzbogaci to ofertę KDPW_CCP o dłużne instrumenty finansowe w formie zbywalnych papierów wartościowych.
Rozliczanie derywatów z rynku OTC – OTC_clearing
Od grudnia 2012 roku KDPW_CCP rozpoczęła świadczenie usług dotyczących rozliczania oraz gwarantowania transakcji derywatów OTC i repo, zwanej OTC_CLEARING. Celem tej inicjatywy było zmniejszenie ryzyka niewywiązania się z zobowiązań przez strony transakcji, co sprzyja rozwoju rynku międzybankowego.
Wprowadzenie tej usługi było odpowiedzią na wymogi Rozporządzenia EMIR, które nakłada obowiązek rozliczania wszystkich transakcji OTC w odpowiednich klasach instrumentów pochodnych w CCP z posiadaną autoryzacją. Istotnym elementem tej regulacji jest również obowiązek raportowania wszystkich transakcji związanych z instrumentami pochodnymi do zarejestrowanych repozytoriów transakcji. KDPW_CCP umożliwia raportowanie do repozytorium, które prowadzone jest przez KDPW – KDPW_TR.
W ramach wdrażania usługi OTC_CLEARING, KDPW_CCP wraz z wiodącymi polskimi bankami opracował kompleksowy model rozliczeń oraz zapewnienia bezpieczeństwa transakcji na rynku derywatów OTC. Zastosowano nowoczesny system kdpw_otc, który stworzono przy pełnej kompatybilności z wymaganiami rynku, oraz wybrano platformę do potwierdzania transakcji – MarkitWire.
Na koniec, warto wspomnieć, że w maju 2015 roku KDPW_CCP z sukcesem rozliczyło swoje pierwsze transakcje z rynku międzybankowego (OTC), które były denominowane w PLN i zawarto je między bankami Citi Handlowym oraz mBankiem.
Przypisy
- Ustawa z dnia 29.07.2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (Dz.U. z 2022 r. poz. 1500).
- Komunikat z 318. posiedzenia Komisji Nadzoru Finansowego w dniu 09.08.2016 r. [dostęp 14.01.2021 r.]
- Komunikat z 211. posiedzenia Komisji Nadzoru Finansowego w dniu 08.04.2014 r.
- Parkiet: Nowe zasady gry na rynku instrumentów pochodnych, s. 9, 12.02.2014 r.
- W Polsce wchodzi tzw. nowacja rozliczeniowa, forbes.pl.
- ESMA: OTC derivatives and clearing obligation.
- Izba KDPW_CCP WNP.pl.
Pozostałe obiekty w kategorii "Przedsiębiorstwa":
Agencja Rynku Energii | Exatel | Wydawnictwo Naukowe Semper | Alma-Press | Cemet | 2pm | Wydawnictwo Krytyki Politycznej | CS Natura Tour | Ergis (przedsiębiorstwo) | E.ON Polska | Inter Cars | Stoen Operator | RTB House | Centromor | Wydawnictwo Cyklady | MCI Capital | Wenet | JAS Technologie | KI One | Wydawnictwo Lekarskie PZWLOceń: Izba rozliczeniowa KDPW CCP