Stanisław Szebego był wybitną postacią polskiego świata kultury, urodzoną w okolicach 1891 roku w Warszawie. Jego życie zakończyło się tragicznie w 1944 roku, również w stolicy Polski.
Jako producent, reżyser i kompozytor, Szebego wniósł znaczący wkład w rozwój polskiej sztuki filmowej i muzycznej, zdobywając uznanie w branży.
Życiorys
Stanisław Szebego, znany także jako Stanisław Finkelsztajn, przyszedł na świat w Warszawie około 1891 roku. Już w 1916 roku zdobył doświadczenie jako asystent reżysera przy filmie Studenci. Od tego momentu jego kariera filmowa nabrała tempa, a on sam zaczął regularnie uczestniczyć w produkcji filmowej, w tym jako kierownik zdjęć. Choć w 1919 roku wystąpił przed kamerą w filmie Ludzie bez jutra, jego główne talent skupiały się na pracy za kulisami.
W 1930 roku wspólnie z Mieczysławem Krawiczem oraz Zbigniewem Gniazdowskim założyli wytwórnię filmową „Blok”, która stała się znaczącym punktem w polskiej kinematografii. W ramach „Bloku” Szebego skupił się głównie na funkcji kierownika produkcji. Niemniej jednak, w 1937 roku zrealizował własną produkcję – film Książątko.
Stanisław Szebego był także utalentowanym kompozytorem muzyki tanecznej; jego znane utwory to m.in. tango Blondyneczka oraz fokstrot Od miłości nikt się nie wykręci, które zostały użyte w filmie Dwie Joasie. Praca ta pozwoliła mu na współpracę z Mieczysławem Krawiczem, z którym łączyła go bliska relacja, a prasowe doniesienia często określały ich mianem „dzielnych towarzyszy”. Co więcej, Szebego był otwarty na temat swojej orientacji seksualnej w artystycznych kręgach, chociaż jego związek z Krawiczem wydaje się być czysto przyjacielski.
W trudnych czasach II wojny światowej, w latach 1940–1942, Stanisław Szebego, ze względu na swoje żydowskie pochodzenie, znalazł się w getcie warszawskim. Tam występował na deskach Nowego Teatru Kameralnego. W marcu 1942 roku wraz z aktorem Michałem Zniczem obchodzili swoje dwudziestopięciolecie pracy artystycznej. Niestety, tuż przed tragiczną akcją deportacyjną w lipcu 1942 roku, obaj artyści zostali uratowani przez przyjaciół, a Szebego znalazł schronienie u Mieczysława Krawicza.
Niestety, Stanisław Szebego zginął w trakcie powstania warszawskiego, pozostawiając po sobie tragiczne, ale pamiętne ślady w historii polskiej kultury i kina.
Filmografia
Filmografia Stanisława Szebego obejmuje bogaty zbiór prac, które ukazują jego różnorodne role w przemyśle filmowym. Wiele z tych filmów zyskało uznanie w swoim czasie i stanowi dzisiaj ważny element polskiej kinematografii.
- 1916 – Studenci (asystent reżysera),
- 1919 – Ludzie bez jutra (aktor),
- 1922 – Strzał (pomocnik organizacji zdjęć),
- 1922 – Tajemnica przystanku tramwajowego (asystent reżysera),
- 1923 – Niewolnica miłości,
- 1924 – O czym się nie mówi (asystent reżysera),
- 1925 – Iwonka (pomoc reżyserska),
- 1926 – O czym się nie myśli (asystent reżysera),
- 1926 – Trędowata (asystent reżysera),
- 1927 – Uśmiech losu (asystent reżysera),
- 1927 – Ziemia obiecana (asystent reżysera),
- 1928 – Pan Tadeusz (asystent reżysera),
- 1928 – Tajemnica starego rodu (asystent reżysera),
- 1929 – Grzeszna miłość (organizacja zdjęć),
- 1929 – Szlakiem hańby (kierownik zdjęć),
- 1930 – Janko Muzykant (kierownik zdjęć),
- 1931 – Dziesięciu z Pawiaka (kierownik zdjęć),
- 1932 – Ułani, ułani, chłopcy malowani (kierownik zdjęć),
- 1932 – Księżna Łowicka (kierownik produkcji),
- 1933 – Wyrok życia (kierownik produkcji),
- 1933 – Szpieg w masce (kierownik produkcji),
- 1933 – Przybłęda (kierownik produkcji),
- 1933 – Każdemu wolno kochać (kierownik produkcji),
- 1934 – Śluby ułańskie (kierownik produkcji),
- 1934 – Czy Lucyna to dziewczyna? (kierownik produkcji),
- 1935 – Jego wielka miłość (kierownik produkcji),
- 1935 – Dwie Joasie (muzyka),
- 1936 – Jadzia (kierownik produkcji),
- 1936 – Amerykańska awantura (kierownik produkcji),
- 1937 – Ułan księcia Józefa (kierownik produkcji),
- 1937 – Skłamałam (kierownik produkcji),
- 1937 – Książątko (reżyseria),
- 1938 – Strachy (kierownik produkcji),
- 1938 – Serce matki (kierownik produkcji),
- 1938 – Profesor Wilczur (kierownik produkcji),
- 1939 – O czym się nie mówi (kierownik produkcji),
- 1939 – Żona i nie żona (kierownik produkcji),
- 1939 – Nad Niemnem film nieukończony (kierownik produkcji).
Stanisław Szebego uświetnił polskie kino, pracując na wielu ważnych stanowiskach i pozostawiając po sobie trwały ślad w historii sztuki filmowej. Jego wieloletnia kariera jest dowodem na zaangażowanie i pasję, które wpłynęły na rozwój tego dziedziny.
Przypisy
- Stanisław Szebego [online], FilmPolski [dostęp 09.02.2022 r.]
- NITROFILM – Konserwacja i digitalizacja przedwojennych filmów fabularnych w Filmotece Narodowej [online], nitrofilm.pl [dostęp 09.02.2022 r.]
- Od miłości nikt się nie wykręci : foxtrot – Stare Melodie [online], Stare Melodie – przecudny zgrzyt ze starych płyt [dostęp 09.02.2022 r.]
- a b Szebego Stanisław | Wirtualny Sztetl [online], sztetl.org.pl [dostęp 09.02.2022 r.]
- SebastianS. Bachmura SebastianS., Mieczysław Krawicz – Człowiek, który sfilmował powstanie [online], Portal Promocji Kultury ProAnima.pl, 30.07.2021 r. [dostęp 04.08.2021 r.]
- MarekM. Teler MarekM., Tęczowi niezłomni, „Replika” (95), Warszawa: Fundacja Replika, styczeń 2022, ISSN 1896-3617.
Pozostali ludzie w kategorii "Kultura i sztuka":
Małga Kubiak | Karolina Stanisławczyk | Felicjan Faleński | Maciej Taff | Felicja Blumental | Krzysztof Nowak-Tyszowiecki | Szymon Augustyniak | Michał Płoński | Julia Wróblewska | Iwo Rynkiewicz | Paweł Rosak | Marian Zimiński | Kamila Brzoskówna | August Padyga | Andrzej Sasin | Ryszard Borowski (muzyk) | Anna Prucnal | Bartosz Walaszek | Justyna Bojczuk | Zbigniew DobrzyńskiOceń: Stanisław Szebego