Przemysław Busse

---

Życiorys

Pochodzenie i wykształcenie

Przemysław Busse jest synem Włodzimierza Busse, inżyniera, oraz Janiny Busse z domu Boretti, lekarki. Od strony matki, rodzinne korzenie sięgają Józefa Borettiego, architekta włoskiego, który osiedlił się w Polsce w XVIII wieku. W latach 1950–1954 uczęszczał do VI Liceum Ogólnokształcącego im. Tadeusza Reytana w Warszawie, gdzie zdał maturę w 1954 roku. Następnie, w okresie od 1954 do 1955, studiował chemię na Politechnice Warszawskiej, a od 1956 do 1961 biologię na Wydziale Biologii i Nauk o Ziemi Uniwersytetu Warszawskiego. W 1961 roku, na podstawie pracy na temat dynamiki budowy gniazd w kolonii lęgowej gawrona (Corvus frugilegus), uzyskał tytuł magistra, specjalizując się w ornitologii.

Praca zawodowa i działalność społeczna

W latach 1962–1965 Przemysław Busse pełnił funkcję stażysty oraz asystenta w Zakładzie Ornitologii Uniwersytetu Wrocławskiego. Kolejne lata, od 1965 do 1977, to okres jego pracy w Katedrze Ochrony Przyrody i Ekologii na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu, gdzie w ramach zajmowanych stanowisk pokierował Stacją Naukowo-Badawczą w Siemionkach nad Gopłem. W latach 1979–2007 był pracownikiem naukowym Wydziału Biologii Uniwersytetu Gdańskiego, w kolejnych latach pełniąc różne funkcje, w tym docenta oraz profesora. Doktoryzował się w 1966 roku na Uniwersytecie Wrocławskim, gdzie jego rozprawa dotyczyła obrączkowania ptaków krukowatych, a promotorował go Władysław Rydzewski. Habilitację uzyskał w 1973 roku, a tytuł profesora przyznano mu w 1995 roku. Od 2007 roku sprawuje tytuł profesora emeritusa Uniwersytetu Gdańskiego.

W latach 1967–1991 był redaktorem naczelnym czasopisma „Notatki Ornitologiczne”, a od 1991 roku kieruje międzynarodowym czasopismem ornitologicznym „The Ring”. Należy do Polskiego Towarzystwa Zoologicznego oraz Międzynarodowego Komitetu Ornitologicznego, jak również do European Ornithologists Union. W latach 2003–2007 zasiadał w Komitecie Zoologii Polskiej Akademii Nauk. Od 2011 roku przewodzi Fundacji Wspierania Badań nad Wędrówkami Ptaków, której celem jest promowanie badań nad migracjami ptaków. Jest autorem licznych publikacji, w tym podręczników dotyczących obrączkowania ptaków, a także wypromował sześciu doktorów. W latach 1960–2020 osobiście zaobrączkował około 300 000 ptaków. Jego prace obejmowały doradztwo dla centrów obrączkowania ptaków w takich krajach jak Turcja, Jordania czy Egipt. W ramach działalności jego fundacji prowadził badania terenowe m.in. w Egipcie, Jordanii, a także w Niemczech oraz Grecji.

Życie prywatne

Przemysław Busse w 1964 roku ożenił się z Teodozją z domu Robak, z którą ma dwóch synów, Wojciecha i Piotra. W 1980 roku nabył dwór w Przebendowie, neogotycką posiadłość z drugiej połowy XIX wieku, która wcześniej była własnością rodu von Wittke. Po przejęciu, przekształcił okoliczną przestrzeń, a w dawnym ogrodzie dworskim założył winnicę, która jest jedną z najbardziej wysuniętych na północ w Polsce. W 1979 roku zdobył kwalifikacje rolnicze, co pozwoliło mu na właściwe zarządzanie tym terenem.

Badania wędrówek ptaków

Przemysław Busse, student trzeciego roku biologii na Uniwersytecie Warszawskim, jest znany z podjęcia działań na rzecz badań nad wędrówkami ptaków. Jako przewodniczący Koła Naukowego Biologów UW, w 1960 roku zainicjował program, który przekształcił się w Akcję Bałtycką. Jest to najstarsza na świecie sieć stacji obrączkowania ptaków, a Busse przez długie lata pełnił funkcję jej kierownika. Po przejściu na emeryturę, zyskał tytuł Honorowego Przewodniczącego Zespołu Organizacyjno-Naukowego oraz kontynuuje swoją pasję jako czynny obrączkarz w ramach Akcji Bałtyckiej.

W roku 1980 Przemysław Busse utworzył Stację Badania Wędrówek Ptaków (SBWP), która funkcjonowała jako niezależna jednostka Wydziału Biologii Uniwersytetu Gdańskiego, a on sam był jej kierownikiem aż do 2007 roku. W latach 1980-2009 stacja znajdowała się w dworze w Przebendowie, należącym do Bussego. Niezwykle istotnym aspektem jego pracy było założenie SE European Bird Migration Network (SEEN) w 1996 roku, która jest największą globalną organizacją skupiającą jednostki prowadzące badania migracji ptaków, zrzeszającą ponad 50 instytucji z 22 krajów na całym świecie. Siedziba SEEN znajduje się w Przebendowie, gdzie mieści się także redakcja znanego czasopisma ornitologicznego „The Ring”, Fundacja Wspierania Badań nad Wędrówkami Ptaków, a także obszerna biblioteka publikacji fachowych oraz centralna baza danych o ptakach obrączkowanych przez placówki członkowskie SEEN.

W dworze w Przebendowie regularnie odbywają się różnorodne seminaria dotyczące ornitologii oraz statystyki, a także szkolenia grupowe dla członków SEEN. Na tych wydarzeniach realizowane są projekty magisterskie i doktorskie, co stanowi istotny wkład w rozwój wiedzy na temat ptaków i ich migracji. W kontekście międzynarodowych standardów, w 1974 roku Busse wniósł istotne innowacje w systemie kodowania wiadomości powrotnych przez European Union for Bird Ringing (EURING). Ostateczna wersja kodu NEW-EURING Coding Format, nad którą pracował, została przyjęta przez EURING Data Bank oraz wszystkie ośrodki obrączkowania ptaków w Eurazji i Afryce po modyfikacjach w 2000 roku.

W swoich badaniach, Przemysław Busse koncentruje się na różnorodnych aspektach dotyczących migracji ptaków, obejmujących orientację w przestrzeni, biometrię oraz parazytologię. W roku 1995 opracował nowatorski model klatki do eksperymentów orientacyjnych, znany w literaturze fachowej jako klatka Bussego (ang. Busse’s cage lub Busse cage). Jego wkład w wiedzę o migracjach ptaków jest nieoceniony i pozostaje inspiracją dla przyszłych badaczy w tej dziedzinie.

Publikacje

Przemysław Busse jest uznawanym autorem i współautorem licznych artykułów naukowych oraz książek dotyczących ornitologii. Jego dorobek obejmuje szereg istotnych publikacji, w tym:

• Key to Sexing and Ageing of European Passerines (1984, OCLC 17968009; wydanie węgierskie 1989, wydanie polskie 1990),
• Mały słownik zoologiczny: ptaki (1990, redakcja, tom I ISBN 83-214-0043-4, tom 2 ISBN 83-214-0043-4),
• Bird Station Manual (2000, ISBN 83-86230-78-9),
• Bird Ringing Station Manual (2015, wspólnie z Włodzimierzem Meissnerem, ISBN 83-7656-053-0).

Dodatkowo, Przemysław Busse jest również autorem i redaktorem haseł w obszarze ornitologii zawartych w Encyklopedii powszechnej PWN.

Odznaczenia i wyróżnienia

Przemysław Busse, znany ze swoich osiągnięć w dziedzinie naukowej, otrzymał szereg wyróżnień i nagród, które podkreślają jego wkład w rozwój nauki i edukacji.

• indywidualna nagroda III stopnia Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego, przyznana w 1986 roku,
• złoty Krzyż Zasługi, zdobyty w 1987 roku,
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski, odznaczenie przyznane w 2001 roku,
• honorowe członkostwo Polskiego Towarzystwa Zoologicznego, uznane w 2011 roku.

---

Oceń: Przemysław Busse

---