Paul Trepman

---

Życiorys

Pinkus Trepman, znany później jako Paul Trepman, przyszedł na świat w rodzinie, która podzielała poglądy rabina Abrahama Mordechaja Altera. Jego edukacja obejmowała liczne chedery, w tym zarówno tradycyjne, jak i nowoczesne placówki. Następnie swoje umiejętności rozwijał w seminarium rabinackim Tachkemoni, które prowadził Majer Bałaban. Trepman był aktywnym uczestnikiem syjonistycznej organizacji Betar i entuzjastycznym zwolennikiem myśli Ze’ewa Żabotyńskiego.

Pierwsze jego teksty w języku polskim ukazały się na łamach Małego Przeglądu, a później w prasie rewizjonistycznej. W toku swojej edukacji, Paul podjął studia na Uniwersytecie Stefana Batorego w Wilnie, których jednak nie zdążył dokończyć z powodu wybuchu II wojny światowej. Mimo możliwości ucieczki na wschód ZSRR, zdecydował się wrócić do Warszawy, aby być blisko matki, która w tamtym czasie przebywała w getcie i zmagała się z tyfusem. Niestety, zmarła w obozie w Treblince.

Trepman zamieszkał w okolicach Warszawy, posługując się fałszywymi aryjskimi dokumentami. W czerwcu 1943 roku został aresztowany pod zarzutem szpiegostwa na rzecz ZSRR. Osadzono go w obozie na Majdanku, a później przetrzymywano w różnych innych miejscach, aż ostatecznie trafił do obozu Bergen-Belsen. Został on wyzwolony przez Brytyjczyków w kwietniu 1945 roku. Wówczas Paul podjął decyzję o niepowrocie do Polski.

Po wojnie zaangażował się w życie kulturalne i polityczne wśród byłych więźniów, stając się aktywnym członkiem centralnego komitetu wyzwolonych Żydów w brytyjskiej strefie okupacyjnej Niemiec. Zaczął pisać do tygodnika Undzer Shtime (Nasz głos) w Bergen-Belsen, który założył wspólnie z Rafaelem Olewskim i Davidem Rosenthalem. W 1946 roku, razem z Olewskim i Rosenthalem, był współredaktorem pierwszego albumu fotograficznego na temat Holokaustu, który ukazał się pod tytułem Undzer Churbn in Bild (Nasza zagłada w obrazach).

Zaproszony przez Zamę Feder do redagowania Antologii pieśni i wierszy z gett i obozów koncentracyjnych, Trepman na początku 1948 roku przeniósł się do Monachium, gdzie publikował w Undzer veg (Nasza droga). Dzięki wsparciu Hirscha Wolofsky’ego, ówczesnego redaktora jidyszowego dziennika Keneder Adler, Paul Trepman oraz jego żona wyemigrowali do Montrealu w Kanadzie.

W Montrealu Paul objął stanowisko nauczyciela w Żydowskich Szkołach Ludowych, gdzie poświęcił 23 lata swojego życia. W okresie letnim prowadził oboz robotniczy syjonistów Undzer–Camp-Kindervelt. W latach 1971-1981 pełnił funkcję dyrektora wykonawczego Żydowskiej Biblioteki Publicznej w Montrealu, mając duży wpływ na życie społeczności ocalałych Żydów z Holocaustu w tym mieście. W 1961 roku założył oddział ocalonych z Bergen-Belsen i przez wiele lat był jego przewodniczącym.

W Montrealu Trepman stał się regularnym współpracownikiem redakcji Keneder Adler, często pisząc pod różnymi pseudonimami, w tym zabawnym imieniem Pinchas Batlan. Jego dorobek literacki obejmuje kilka książek dotyczących jego życia przed wojną oraz doświadczeń wojennych. Do niektórych z nich należy A Gesl in Varshe (1949; Among Men and Beasts, wznowione w 1978), które opiera się na artykułach prasowych napisanych w latach 1946-1953, oraz jego opis powrotu do Polski, A Traumatic Return to Poland (1980), w której znajdują się tłumaczenia sześciu artykułów, które napisał dla Keneder Adler dokumentujących podróż do Polski w 1979 roku.

---

Oceń: Paul Trepman

---