Marcin Szczygielski

---

Twórczość literacka

Debiut literacki Marcina Szczygielskiego datuje się na 2003 rok, kiedy to opublikował powieść zatytułowaną PL-BOY, czyli dziewięć i pół tygodnia z życia pewnej redakcji. Książka ta dotyka tematyki mediów z perspektywy redaktorów magazynu dla mężczyzn. Ten wątek jest kontynuowany w kolejnej jego powieści, Wiośnie PL-BOYA. W 2003 roku pojawiły się także doniesienia na temat ekranizacji powieści PL-BOY, która miała być reżyserowana przez Jana Sosińskiego, a w roli głównej miał wystąpić Artur Żmijewski. Niestety, plany te nie doszły do skutku.

Kolejna powieść Szczygielskiego, Nasturcje i ćwoki, przedstawia życie w redakcji miesięcznika kierowanego do kobiet, a jej dalsze losy można śledzić w książce Farfocle namiętności. W 2007 roku ukazuje się powieść gejowska Berek, która bada konfrontację dwóch różnych światów: wyzwolonego geja Pawła oraz Anny, przedstawicielki konserwatywnego środowiska. W 2008 roku autor przekształca tę powieść w sztukę teatralną. Premiera spektaklu zatytułowanego „Berek, czyli upiór w moherze” miała miejsce 28 lutego 2009 roku w warszawskim Teatrze Kwadrat, w reżyserii Andrzeja Rozhina. W rolę Anny wcieliła się Ewa Kasprzyk, a Pawła zagrał Paweł Małaszyński.

Powieści Berek zapoczątkowały cykl Kroniki Nierówności, którego kontynuacja miała miejsce w 2010 roku dzięki książce Bierki. Szczygielski współprowadził także program telewizyjny Pokojowe rewolucje na TVN w latach 2006-2007. W 2010 roku premierę miała jego nowa sztuka pt. Wydmuszka, wyreżyserowana przez Tomasza Dutkiewicza, gdzie w głównych rolach wystąpiły Anna Guzik i Joanna Liszowska. Teatr Dramatyczny im. Jerzego Szaniawskiego w Płocku również wystawił Wydmuszkę, a premierę tego spektaklu w reżyserii Zbigniewa Lesienia zrealizowano 7 stycznia 2011 roku, w rolach głównych występując Hanny Zientary oraz Katarzyny Anzorge.

W marcu 2011 roku obie aktorki zostały uhonorowane Srebrnymi Maskami za „różnorodność postaci i kreacje w spektaklu”, co miało miejsce w Płocku z okazji Międzynarodowego Dnia Teatru. Kolejny spektakl na podstawie Wydmuszki przygotował łódzki Teatr Mały, z premierą 16 kwietnia 2011 roku pod reżyserią Mariusza Pilawskiego.

W 2011 roku miała miejsce premiera sztuki Furii, trzeciej w dorobku Szczygielskiego, zrealizowana 5 listopada na scenie Teatru Komedia. Spektakl wyreżyserował Tomasz Dutkiewicz, a w obsadzie znalazły się takie nazwiska jak Teresa Lipowska, Ewa Szykulska oraz Barbara Bursztynowicz.

Powieść Omega, ilustrowana przez Bartka Arobala, zdobyła II nagrodę w Konkursie Literatury Dziecięcej im. Haliny Skrobiszewskiej w 2010 roku. Otrzymała także tytuł „Książki Roku 2010” w konkursie organizowanym przez Polską Sekcję IBBY. Podobnie, Czarny młyn, napisana na Konkurs Literacki im. Astrid Lindgren, została uhonorowana Grand Prix oraz statuetką Pippi Langstrump.

Kolejna powieść dla młodzieży, Za niebieskimi drzwiami, ukazała się w 2010 roku i zdobyła wiele nagród, w tym Dużego Donga oraz wyróżnienie od Jury Dziecięcego. Powieść ta została wpisana na Listę Skarbów Muzeum Książki Dziecięcej, podobnie jak Omega. W listopadzie 2011 roku zadebiutowała powieść Poczet Królowych Polskich, a w styczniu 2012 roku została nominowana do Nagrody Literackiej Srebrny Kałamarz.

Premiery kolejnych spektakli Sczyglewskiego miały miejsce w 2012 roku: KalLas z Ewa Kasprzyk, Joanną Kurowską i Beatą Kafką oraz Single i remiksy, wyreżyserowane przez Olafa Lubaszenkę z udziałem Anny Muchy oraz innych aktorów.

W marcu 2013 roku nakładem Wydawnictwa Bajka ukazała się czwarta powieść Szczygielskiego skierowana do młodszych czytelników, a jego dzieła, takie jak Arka czasu, zdobyły Grand Prix i I nagrodę w kategorii wiekowej powieści dla dzieci w konkursie im. Astrid Lindgren. Arka czasu została również przetłumaczona na język niemiecki.

W październiku 2013 roku zadebiutowała albumowa monografia zespołu Filipinki, napisana przez Szczygielskiego. 23 listopada 2013 roku miała miejsce premiera jego nowej sztuki, pt. Kochanie na kredyt, wyreżyserowanej przez Olafa Lubaszenkę z udziałem aktorów, takich jak Tamara Arciuch i Filip Bobek.

13 kwietnia 2016 roku Szczygielski otrzymał Brązowy Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” przyznany przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Książki

Temat ten wiąże się z kategorią dotyczącą twórczości Marcina Szczygielskiego, który jest renomowanym polskim pisarzem. Jego dorobek literacki obejmuje różnorodne formy i gatunki, skierowane zarówno do dorosłych, jak i do młodszych czytelników.

Dla dorosłych

• 2003 – PL-BOY. Dziewięć i pół tygodnia z życia pewnej redakcji – powieść,
• 2004 – Wiosna PL-BOYA. Życie seksualne oswojonych – powieść, kontynuacja PL-BOYa,
• 2004 – Kuchnia na ciężkie czasy – książka kucharska,
• 2005 – Nasturcje i ćwoki. Kryminał romantyczny – powieść,
• 2006 – Farfocle namiętności – powieść, kontynuacja Nasturcji i ćwoków,
• 2007 – Berek – powieść, pierwsza część Kronik nierówności,
• 2009 – Berek + – wydanie poszerzone o teatralną adaptację powieści „Berek, czyli upiór w moherze”,
• 2009 – PL-BOY 2 – zbiorcze wydanie powieści PL-BOY i Wiosna PL-BOYA,
• 2009 – Les farfocles – zbiorcze wydanie powieści Nasturcje i ćwoki i Farfocle namiętności,
• 2010 – Bierki – powieść, druga część Kronik nierówności,
• 2011 – Furie i inne groteski – zbiór sztuk teatralnych,
• 2011 – Poczet Królowych Polskich – powieść inspirowana życiorysem Iny Benity,
• 2012 – Kallas, opowieść o przyjaźni Kaliny Jędrusik i Violetty Villas – sztuka teatralna,
• 2013 – Filipinki – to my! Ilustrowana historia pierwszego polskiego girlsbandu – monografia zespołu wokalnego Filipinki,
• 2014 – Sanato – powieść,
• 2015 – Bingo – powieść, trzecia część Kronik nierówności.

Dla dzieci i młodzieży

• 2009 – Omega – powieść fantastyczno-przygodowa dla młodzieży,
• 2010 – Za niebieskimi drzwiami – powieść fantastyczno-przygodowa dla młodzieży,
• 2011 – Czarny Młyn – fantastyczno-przygodowa powieść grozy dla młodzieży,
• 2013 – Czarownica piętro niżej – fantastyczno-przygodowa powieść dla młodzieży,
• 2013 – Arka czasu, czyli wielka ucieczka Rafała od wtedy przez kiedyś do teraz i wstecz – historyczno-przygodowa powieść dla młodzieży,
• 2014 – Tuczarnia motyli – fantastyczno-przygodowa powieść dla młodzieży, kontynuacja przygód bohaterów książki Czarownica piętro niżej,
• 2016 – Teatr Niewidzialnych Dzieci – historyczno-obyczajowa powieść dla młodzieży,
• 2016 – Klątwa dziewiątych urodzin – fantastyczno-przygodowa powieść dla młodzieży, kontynuacja przygód bohaterów książek Czarownica piętro niżej i Tuczarnia motyli,
• 2017 – Serce Neftydy – utrzymana w konwencji space opery powieść science fiction dla starszej młodzieży i dorosłych,
• 2018 – Bez piątej klepki – fantastyczno-przygodowa powieść dla młodzieży, czwarty tom cyklu Czarownica piętro niżej,
• 2018 – Weronika i zombie – obyczajowa powieść dla młodzieży,
• 2018 – Leo i czerwony automat – fantastyczno-przygodowa powieść dla młodzieży,
• 2019 – Pomylony narzeczony – fantastyczno-przygodowa powieść dla młodzieży, piąty tom cyklu Czarownica piętro niżej,
• 2019 – Królowa Wody – fantastyczno-przygodowa powieść dla młodzieży,
• 2020 – Oczy Michaliny – fantastyczno-przygodowa powieść dla młodzieży,
• 2020 – Co jedzą czarownice? Powieść kucharska – fantastyczno-przygodowa powieść dla młodzieży, szósty tom cyklu Czarownica piętro niżej,
• 2021 – O sołtysie Salomonku i tęczy – książka obrazkowa dla dzieci,
• 2021 – W kółko o dziewczynach – zbiór opowiadań dla młodzieży,
• 2022 – Jasny Gwint – fantastyczno-przygodowa powieść dla młodzieży, siódmy tom cyklu Czarownica piętro niżej,
• 2022 – Antosia w bezkresie – historyczna powieść dla młodzieży,
• 2023 – Kwiatokosy – fantastyczno-przygodowa powieść dla młodzieży, pierwszy tom cyklu Dom Rodomiłów,
• 2023 – Zbójeckie nasienie – historyczna powieść dla młodzieży, drugi tom cyklu Antosia w bezkresie,
• 2024 – Szkieletnicy, il. Marta Krzywicka, drugi tom cyklu Dom Rodomiłów, ISBN 978-83-67697-06-4,
• 2024 – Makabrama, il. Marta Krzywicka, trzeci tom cyklu Dom Rodomiłów, ISBN 978-83-67697-10-1.

Sztuki teatralne

Marcin Szczygielski to wybitna postać polskiego teatru, znana z licznych działań scenicznych. Jego twórczość obejmuje szereg spektakli, które zdobyły uznanie zarówno krytyków, jak i publiczności. Poniżej wymieniono niektóre z jego najważniejszych sztuk:

• 2009 – Berek, czyli upiór w moherze,
• 2010 – Wydmuszka,
• 2011 – Furie,
• 2012 – KalLas,
• 2012 – Single i remiksy,
• 2013 – Kochanie na kredyt,
• 2016 – Single po japońsku,
• 2017 – Bierki,
• 2019 – Berek, czyli upiór w moherze 2,
• 2020 – Czarno to widzę, czyli wymieszani posortowani,
• 2021 – Wieczór panieński plus.

Lista ta ilustruje różnorodność twórczości Szczygielskiego, który nie tylko wprowadza innowacyjne pomysły, ale także angażuje widzów w emocjonalne opowieści.

Nagrody i wyróżnienia

Marcin Szczygielski, uznany pisarz literatury dziecięcej i młodzieżowej, zdobył wiele nagród oraz wyróżnień, które potwierdzają jego talent i wkład w rozwój literatury dla najmłodszych. Jego prace często trafiają do serc młodych czytelników oraz uznawane są przez jury prestiżowych konkursów literackich.

W 2010 roku zdobył wyróżnienia w kilku znaczących konkursach. Między innymi, jego książka Omega była wyróżniona w II Konkursie Literatury Dziecięcej im. Haliny Skrobiszewskiej oraz w 50. Konkursie Najpiękniejsze Książki Roku 2009 organizowanym przez Polskie Towarzystwo Wydawców Książek. Dodatkowo, ta sama książka otrzymała Grand Prix II Konkursu Literackiego im. Astrid Lindgren.

W tym samym roku Szczygielski zdobył I nagrodę w kategorii powieści dla dzieci w wieku od 10 do 14 lat za powieść Czarny młyn, co potwierdziło jego pozycję w literackim świecie.

W 2011 roku jego książka Za niebieskimi drzwiami zyskała większe uznanie, otrzymując Duży Dong oraz wyróżnienia w konkursach organizowanych przez Polską Sekcję IBBY. Dodatkowo, dzieło to zostało także wpisane na Listę Skarbów Muzeum Książki Dziecięcej.

W kolejnych latach, Szczygielski kontynuował zdobywanie nagród za swoje prace. W 2013 roku jego powieść Arka czasu zdobyła Grand Prix III Konkursu Literackiego im. Astrid Lindgren, a także I nagrodę w kategorii powieści dla dzieci w wieku od 10 do 14 lat. W 2016 roku jego książka Klątwa dziewiątych urodzin została wyróżniona Nagrodą Książka Roku, co potwierdziło jego wyjątkowy styl pisania.

W 2017 roku oba tytuły Teatr Niewidzialnych Dzieci oraz Klątwa dziewiątych urodzin zostały umieszczone na Liście Skarbów Muzeum Książki Dziecięcej, co było dowodem na ich popularność.

Następne lata przyniosły kolejne osiągnięcia, takie jak Nagroda Literacka m.st. Warszawy w 2017 roku oraz kolejne wyróżnienia za powieść Antosia w bezkresie w 2022 roku. Można również zauważyć, że zdobył prestiżowe nagrody, w tym Nagrodę Książka Roku 2022 w literackim konkursie Polskiej Sekcji IBBY.

W 2023 roku ponownie uhonorowano go za Antosia w bezkresie, a książka ta została wpisana na międzynarodową Listę Honorową IBBY 2024. Oprócz tego, powieść Zbójeckie nasienie również zdobyła wyróżnienie w literackim konkursie o Nagrodę Literacką Marszałka Województwa Zachodniopomorskiego.

Warto podkreślić, że Marcin Szczygielski stale przyczynia się do wzbogacania polskiej literatury dziecięcej, a jego dzieła są wysoko cenione, zarówno przez młodych czytelników, jak i krytyków literackich. Jego osiągnięcia, w tym nagrody jak Nagroda im. Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego, odzwierciedlają jego wpływ na kulturę i sztukę zarówno w Polsce, jak i na świecie. Również za jego twórczość wyróżniono go Nagrodą KFB podczas ważnych wydarzeń literackich.

Tłumaczenia twórczości na inne języki

Język angielski

Przekład sztuki Wydmuszka (tytuł angielski: Hollow Shells) został zrealizowany przez Piotra Krasnowolskiego. Premiera anglojęzyczna odbyła się 16 czerwca 2017 roku w Teatrze Bagatela na Sarego 7 w Krakowie, z reżyserią Piotra Urbaniaka.

Język bułgarski

Dzieło Teatr Niewidzialnych Dzieci zostało przetłumaczone na bułgarski jako Театърът на невидимите деца. Przekład nosi autorstwo Liny Vassileva i został wydany w roku 2019 przez Trud.

Język czeski

W języku czeskim Wydmuszka ukazała się pod tytułem Skořápka, a przekład przygotowała Lena Pešák. Premiera odbyła się 27 kwietnia 2016 roku w Divadle Ungelt w Pradze, z reżyserią Pavela Ondrucha.

Język hiszpański

Hiszpańska wersja Arka Czasu jest znana jako El arca del tiempo. Przekład wykonała Katarzyna Olszewska Sonnenberg, a wstęp do wydania napisał Sergio Sánchez Benítez. Publikacja miała miejsce w 2017 roku, w Báltica Editorial.

Język łużycki

Dla łużyckiego rynku przetłumaczone zostało Teatr Niewidzialnych Dzieci jako Dźiwadło njewidźomnych dźěći. Tłumaczenie opracowane przez Jana Měškanka zostało wydane przez Domowina-Verlag GmbH w roku 2019.

Język macedoński

Czarownica piętro niżej została tłumaczona na język macedoński, a jej tytuł brzmi Волшебницата од долниот кат. Przekład wykonał Zvonko Dimovski, a publikacja miała miejsce w 2020 roku w Бата прес.

Język niemiecki

W przypadku języka niemieckiego Arka Czasu znana jest jako Flügel aus Papier, a tłumaczenie przygotował Thomas Weiler. Publikacja miała miejsce w 2015 roku w S. Fischer Verlag. Inne dzieło Za niebieskimi drzwiami przetłumaczone jako Hinter der blauen Tür także zostało przekładane przez Thomasa Weilera i wydane w 2016 roku.

Język rosyjski

Na rynek rosyjski przetłumaczono Arka Czasu, której tytuł brzmi Ковчег времени, a przekład stworzyła Ася Фруман. Wydanie miało miejsce w 2018 roku w Текст. Inne dzieło to Teatr Niewidzialnych Dzieci, które w wersji rosyjskiej nosi tytuł Театр невидимых детей, a przekład został przygotowany przez Ирина Адельгейм i wydany w 2021 roku w Albus Corvus.

Język serbski

Dla rynku serbskiego przekład Czarownica piętro niżej ukazał się pod tytułem Čarobnica sa sprata niže, zaś tłumaczenie przygotowała Anđelija Jočić i wydano je w 2017 roku przez Propolis Books. Kolejnym dziełem przetłumaczonym na język serbski jest Arka Czasu, gdzie tytuł brzmi Barka vremena, z przekładem również autorstwa Anđeliji Jočić z publikacją w 2021 roku.

Język słowacki

Wydmuszka została przetłumaczona na język słowacki jako Škrupinka przez Bohdanę Hromádkovą. Premiera odbyła się 10 września 2022 roku w Štúdio Olympia – Divadlo Nová scéna w Bratysławie, a reżyserią zajął się Adriana Totiková.

Język ukraiński

W języku ukraińskim Arka Czasu znana jest jako Ковчег часу, a tłumaczenie wykonała Bożena Antoniak. Publikacja miała miejsce w 2016 roku, natomiast Za niebieskimi drzwiami, w wersji ukraińskiej За синіми дверима, również przetłumaczone przez Bożenę Antoniak, ukazało się w 2017 roku. Dzieło Teatr Niewidzialnych Dzieci w ukraińskim brzmieniu nosi tytuł Театр Невидимих Дітей i również zostało przetłumaczone przez Bożenę Antoniak, publikacja miała miejsce w 2018 roku.

Życie prywatne

Marcin Szczygielski to syn znanego aktora Cezarego Szczygielskiego oraz Iwony Racz-Szczygielskiej, która była członkinią popularnej grupy muzycznej Filipinki. Posiada dwóch przyrodnich braci, z których starszy nazywa się Tomasz, a młodszy Wojciech.

W swojej edukacji Marcin zakończył naukę w II Liceum Ogólnokształcącym im. Mieszka I w Szczecinie, co otworzyło mu drzwi do dalszego rozwoju w dziedzinie literatury i sztuki.

Od 1994 roku żyje w związku z publicystą Tomaszem Raczkiem, co również miało znaczący wpływ na jego twórczość oraz życie osobiste.

---

Oceń: Marcin Szczygielski

---