Jan Żyznowski

---

Życie i twórczość

Jan Żyznowski był artystą, który swoją edukację w zakresie malarstwa i literatury odbył w Paryżu. W tym czasie stał się członkiem Towarzystwa Artystów Polskich działającego w tym mieście. W trakcie krwawych zmagań I wojny światowej rozpoczął służbę w oddziale Bajończyków w Legii Cudzoziemskiej, uczestnicząc w walkach na zachodnim froncie.

W 1915 roku artysta przeniósł się do Petersburga, gdzie podjął współpracę z dziennikiem Głos Polski. Jego krótki związek z formistami zaowocował wystawami w Polskim Klubie Artystycznym ulokowanym w Warszawie. Jego dzieła ozdobiły również Klub Futurystów Polskich w Hotelu Europejskim, gdzie prezentowane były w roku 1919.

W 1921 roku Żyznowski wziął udział w wystawach organizowanych w renomowanej Zachęcie, a także rozpoczął współpracę z pismem Formiści. W latach 1920–1923 prowadził dział poświęcony krytyce artystycznej w czasopiśmie Rzeczpospolita. W następnych latach, od 1923 do 1924, współpracował z „Tygodnikiem Ilustrowanym” oraz „Pani”. W 1924 roku pisał recenzje wystaw dla Wiadomości Literackich.

Niestety jego życie zostało naznaczone tragiczną chorobą – rak wątroby, który zmusił go do wyjazdu na kurację do Paryża. Pomimo przeprowadzonej operacji i transfuzji krwi, jego stan zdrowia uległ pogorszeniu. W obliczu niewyobrażalnego cierpienia, poprosił swoją narzeczoną Stanisławę Umińską o to, by zakończyła jego życie, co uczyniła, a francuski sąd później uniewinnił ją, będącą dla wielu opinii publicznej „aniołem śmierci”.

Jako artysta, Jan Żyznowski specjalizował się w malarstwie sztalugowym, tworząc syntetyczne, zgeometryzowane kompozycje figuratywne, charakteryzujące się dynamiczną strukturą oraz pogłębioną ekspresją. Jego prace często zawierały silnie obrysowane postacie umieszczane w abstrakcyjnych, nieokreślonych tłach, gdzie płaszczyzny układały się w formy przypominające pryzmaty. Tworzył również dekoracyjne, zrytmizowane kompozycje z wykorzystaniem giętkich linii.

W jego twórczości widoczna była mroczna, zgaszona tonacja barw. Uczestnictwo zarówno w I wojnie światowej, jak i w wojnie polsko-bolszewickiej, również z 1920 roku, dostarczało mu inspiracji do większości jego prac. Ekspresywna proza Żyznowskiego, osadzona w stylu młodopolskim, zdobyła uznanie w II Rzeczypospolitej, będąc autentycznym świadectwem doświadczeń wojennych. Po drugiej wojnie światowej nie wznawiano jego twórczości, co było podyktowane względami politycznymi.

Dzieła literackie

Jan Żyznowski, znany polski autor, pozostawił po sobie znaczący dorobek literacki. Jego dzieła przepełnione są historią i osobistymi doświadczeniami, co czyni je unikalnymi. Oto kilka jego najważniejszych utworów:

• Dla Polski pod Joffrem. Wspomnienia legionisty (1916),
• Zbiór nowel (1916),
• Krwawy strzęp. Wspomnienia bajończyka (1923),
• Kamienie ugorne (1924),
• Z podglebia (1925).

---

Oceń: Jan Żyznowski

---