Bogumił Dawison

---

Życiorys

Bogumił Dawison, urodził się w rodzinie żydowskiej, która osiedliła się w Warszawie. Był synem Ignacego i Rozalii Dawidsonów. Po przejściu na katolicyzm postanowił przyjąć nowe nazwisko – Dawison. Jego kariera artystyczna rozpoczęła się od pracy jako pomocnik w „Gazecie Warszawskiej”. Dzięki wsparciu postępowych znajomych, zdołał ukończyć roczną Szkołę Dramatyczną w Warszawie w latach 1836-1837. Debiut na teatralnej scenie miał miejsce 30 listopada 1837 roku, w sztuce zatytułowanej Dwaj więźniowie z galer.

W początkowych etapach jego kariery zauważalny był talent do gry amanta, a swoją wielką mentorką uczynił aktorkę Leontynę Halpertową. W latach 1838–1840 występował w Wilnie, skąd przeniósł się w związku z negatywnymi komentarzami dotyczącymi jego gry oraz w obliczu antysemickich ataków. W 1840 roku, z pomocą Kamińskiego, zagrał we Lwowie, gdzie jego talent dostrzegł Stanisław Skarbek, który w 1841 roku ufundował mu wyjazd do Wiednia.

Po powrocie do Lwowa, od 9 sierpnia 1841 roku, grał równolegle na dwóch scenach – polskiej i niemieckiej. Jego rzekome germanofilstwo wzbudziło wiele kontrowersji, przez co miał wielu przeciwników, a nawet został pobity przez polskiego aktora M. Zapolskiego. Mimo tych trudności, obok Anieli Aszpergerowej był uważany za jednego z filarów lwowskiego teatru, gdzie nie tylko występował, ale również przekładał sztuki oraz reżyserował je.

W 1846 roku, w obliczu rewolucyjnych nastrojów w Galicji, postanowił opuścić Lwów i rozpoczął pracę na scenach niemieckich we Wrocławiu, Brzegu, Oławie oraz Szczecinie. Dzięki protekcji Louisa Schneidera miał okazję występować również w Berlinie oraz Hamburgu, w Thalia-Theater. Po powrocie do Lwowa w 1848 roku ożenił się z Wandą Ostoja-Starzewską, katoliczką i aktorką lwowską, która zmarła w 1859 roku w Dreźnie.

Od 1849 do 1853 roku, Dawison uzyskał wymarzone zatrudnienie w Burgtheater w Wiedniu. Kolejne lata, od 1854 do 1864, spędził w Królewskim Teatrze Saskim w Dreźnie, gdzie stał się pionierem realistycznego stylu w aktorstwie. Był uważany za znakomitego odtwórcę ról szekspirowskich oraz odgrywał postacie charakterystyczne, takie jak Shylock czy Mefisto. W latach sześćdziesiątych odbył tournée po Niemczech, Czechach, Węgrzech, Królewcu, Rydze oraz Petersburgu, odnosząc liczne sukcesy artystyczne.

W 1867 roku, wraz z Theater an der Wien, Dawison udał się na tournée do Nowego Jorku. Po swojej konwersji na ewangelicyzm ożenił się drugi raz w 1861 roku z Constanze Jacobi, śpiewaczką operetkową oraz pianistką, córką pastora ewangelickiego. Zmarł i został pochowany na starym ewangelickim cmentarzu w Dreźnie.

W latach 1837–1845 pisał dziennik w języku polskim, który jednak spłonął w Warszawie podczas powstania warszawskiego, a żadna jego kopia się nie zachowała. W Wiedniu i Dreźnie kontynuował pisanie wspomnień, tym razem w języku niemieckim. Oryginał tych pamiętników z pewnością znajduje się w drezdeńskim muzeum (Sächsische Landesbibliothek Dresden).

Według Stanisława Dąbrowskiego, Bogumił Dawison był najsłynniejszym aktorem polskiego pochodzenia na kontynencie europejskim, nawet bardziej znanym od Heleny Modrzejewskiej, którą wyprzedził w objeździe Ameryki. Razem z nią należy do najważniejszych postaci w historii teatru powszechnego, znanych z wybitnych ról szekspirowskich. Jego życie i działalność artystyczna stały się inspiracją dla wielu twórców literackich, w tym m.in. dla Zofii Urbanowskiej, Karla E. Franzosa, Zapolskiej oraz Cypriana Kamila Norwida.

---

Oceń: Bogumił Dawison

---