Andrzej Brycht

---

Życiorys

Andrzej Brycht to postać o niezwykle bogatym życiorysie. Urodził się i dorastał w Łodzi na Bałutach, a w 1957 roku zdecydował się na przeprowadzkę do Warszawy. W stolicy Polski dołączył do zespołu redakcyjnego tygodnika „Kierunki” oraz dwutygodnika „Współczesność”. Odgrywał aktywną rolę w polskim życiu literackim.

W latach 1971–1987 jego życie nabrało nowego wymiaru, gdyż przebywał poza granicami kraju, początkowo w Belgii, a następnie osiedlił się w Kanadzie. Jego biografia jest pełna różnorodnych doświadczeń, które wpłynęły na jego twórczość. Zanim w pełni poświęcił się literaturze, zdobijał życiowe doświadczenia, m.in. uczęszczając do szkoły wojskowej, spędzając pewien czas w więzieniu, uprawiając boks oraz pracując w kopalni.

Każde z tych przeżyć odcisnęło piętno na jego prozie, która stała się nieodłącznym elementem jego kariery literackiej. Warto również zaznaczyć, że zgodnie z dokumentami przechowywanymi w IPN, przed swoją emigracją na Zachód, Andrzej Brycht był tajnym współpracownikiem SB, co dodaje kolejny wymiar do jego skomplikowanego życiorysu.

Twórczość

Debiut literacki Andrzeja Brychta miał miejsce w 1954 roku, kiedy to jego wiersz pt. Biblioteka ukazał się na łamach czasopisma „Łódź Literacka”. Brycht był częścią Pokolenia „Współczesności”, a wielu krytyków często zauważało, że jego opowiadania przypominają teksty Marka Hłaski oraz Marka Nowakowskiego. Jego pierwszy tomik poezji, zatytułowany Czas bez Marii, nawiązywał do dzieła Tadeusza Borowskiego.

Jednakże za rzeczywisty początek jego kariery literackiej należy uznać małą książkę z opowiadaniami Suche trawy, wydaną w 1961 roku. To w niej Brycht ujawnił swoje talenty jako znakomity stylista, który umiejętnie korzystał z „mowy ulicy”. Suche trawy opowiadały historie osadzone w kontekście lumpenproletariatu. W utworach Balbina i Cyganie pisarz zastosował technikę monologu, która wcześniej została wprowadzona na polski grunt przez Jarosława Iwaszkiewicza w Wzlocie, będącym odpowiedzią na Upadek Alberta Camusa.

Kolejne prace, takie jak Opadanie ziemi oraz Ulica pomarańczowa, kontynuowały wątki tematyczne znane z pierwszego debiutu. Wielką popularność przyniosły Brychtowi szczególnie jego książki Dancing w kwaterze Hitlera oraz Raport z Monachium. W opowiadaniu tytułowym książki Dancing w kwaterze Hitlera, pojawiły się mocne akcenty antyniemieckie oraz krytyka zjawiska tzw. bananowej młodzieży. W Raporcie z Monachium autor w sposób oskarżycielski przedstawiał sytuację polityczną PRL względem RFN, wplatając w tekst autobiograficzne wątki. Brycht, jako bohater opowiadań, udaje się do zachodnich sąsiadów na spotkanie z wydawcą, co umożliwiło mu zdobycie uznania, a sama książka skorzystała z promocji wynikającej z ówczesnej polityki PRL.

Po opublikowaniu Raporcie, Brycht nie zdołał wydać żadnej książki w kraju. Dwa lata później, w 1970 roku, ukazały się Marzenia, zawierające wybór jego starszych opowiadań. W 1971 roku, Brycht postanowił poprosić o azyl polityczny w Belgii, a w tym samym roku paryska „Kultura” opublikowała jego opowiadanie Żywi, które napisane zostało w 1964 roku, lecz nie mogło być wcześniej opublikowane w Polsce. Ostatecznie Andrzej Brycht osiedlił się w Kanadzie, gdzie kontynuował swoją twórczość, wydając książki takie jak Opowieści z tranzytu, Azyl polityczny oraz Sandrę.

W 1996 roku diagnozowano u niego szpiczaka mnogiego, co znacząco wpłynęło na jego życie. Zmarł w Kanadzie i został pochowany w Hamilton, w prowincji Ontario.

Publikacje

Powieści, zbiory opowiadań, reportaże

Oto lista dzieł autorstwa Andrzeja Brychta, która obejmuje zarówno jego powieści, zbiory opowiadań, jak i reportaże. W 1960 roku opublikował on „Czerwony węgiel”, będący zbiorem reportaży. Rok później, w 1961, wydał „Czas bez Marii”, który stanowi poezję, a także „Suche trawy”, w której znajdziemy opowiadania.

W 1962 roku ukazało się jego dzieło „Opadanie ziemi”, które jest również zbiorem opowiadań. Następnie w 1963 roku Brycht zaprezentował „Ulicę pomarańczową”, będącą kolejnym zbiorem opowiadań. W 1964 roku miał okazję współpracować z Andrzejem Makowieckim, co zaowocowało książką „Boss”.

W 1966 roku autor wydał kilka tytułów, w tym „Dancing w kwaterze Hitlera”, „Napad”, „Operacja: Bank” oraz „Wycieczka Auschwitz-Birkenau”. Kolejnym znaczącym dziełem była powieść „Sceny miłosne” opublikowana w 1967 roku. Również w tym samym roku pojawił się „Raport z Monachium”, stanowiący zbiór szkiców.

W kolejnych latach Brycht zrealizował wiele projektów literackich, takich jak „Marzenia” (1971) — zbiór opowiadań, „Opowieści z tranzytu” (1986), „Azyl polityczny” (1989), „Sandra” (1990) oraz „Stopa Ikara” (1990), która jest powieścią sensacyjną wydaną pod pseudonimem Andrew Bright.

Antologie

Oprócz swoich indywidualnych dzieł, Andrzej Brycht uczestniczył również w tworzeniu antologii. W 1988 roku pojawiła się „Herbowi Podlasia; Panny do szewca; Bandycki świat”, będąca zbiorem reportaży. W 1989 roku ukazał się zbiór esejów pt. „Białe plamy: Tom 5”.

Jego twórczość homoerotyczna zyskała uznanie dzięki antologii z 1992 roku pt. „Dyskretne namiętności: Antologia polskiej prozy homoerotycznej”, w której znalazło się opowiadanie „Dies irae”. W 2015 roku z kolei na rynku zadebiutował tom „100/XX: Antologia polskiego reportażu XX wieku: Tom 3”, który gromadzi reportaże.

Ekranizacje

W kontekście omawiania działalności Andrzeja Brychta, istotnym aspektem są jego filmowe adaptacje, które wprowadziły jego twórczość na ekrany kin. Temat ten obejmuje różnorodne dzieła jego autorstwa, które zostały zaadaptowane na potrzeby filmu.

W związku z tym pojawia się specjalna kategoria, która skupia się na filmowych interpretacjach jego tekstów.

Film o pisarzu

W ramach serii programów biograficznych pod tytułem Errata do biografii powstał odcinek, który w całości poświęcony jest Andrzejowi Brychtowi. Jego reżyserem jest Zbigniew Kowalewski.

---

Oceń: Andrzej Brycht

---