Aleksander Danieluk

---

Życiorys

Ukończył dwie klasy szkoły miejskiej, a w 1914 roku został ewakuowany w głąb Rosji. Od 1915 członek Socjaldemokratycznej Partii Robotniczej Rosji (bolszewików) (SDPRR(b)). W sierpniu 1915 roku aresztowany na trzy miesiące za prowadzenie działalności agita­cyjnej na rzecz komunizmu.

Po rewolucji lutowej 1917 roku dołączył do komitetu fabrycznego w zakładach Borkowskiego, zlokalizowanych w Czuhujowie, w guberni charkowskiej, gdzie był zatrudniony. Od sierpnia 1917 do kwietnia 1918 roku pełnił funkcję sekretarza tego komitetu.

Angażując się w Zjednoczenie Socjalistyczne Polskiego (ZSP) w Czuhujowie, przyczynił się do przekształcenia go w grupę SDKPiL. Podczas III Konferencji delegatów ZSP, która odbyła się we wrześniu 1917 w Charkowie, doprowadził do wystąpienia reprezentantów SDKPiL oraz PPS-Lewicy ze Zjednoczenia. Uczestniczył również w pracach Komitetu Wykonawczego Rad Delegatów Robotniczych i Żołnierskich (RDRiŻ) jako przedstawiciel SDKPiL.

Wikariusz Czuhujowskiego Komitetu Wojskowo-Rewolucyjnego, współorganizujący oddziały Czerwonej Gwardii, brał aktywny udział w rozbrajaniu czuhujowskiej szkoły junkrów oraz w militarnych operacjach przeciwko Kozakom. Od października 1917 do kwietnia 1918 był zastępcą przewodniczącego Czuhujowskiej RDRiŻ oraz komisarzem finansów. Walczył w szeregach Czerwonej Gwardii podczas ewakuacji Czuhujowa, gdy miała miejsce ofensywa armii niemieckiej w lutym 1918, co miało związek z traktatem brzeskim.

W kwietniu 1918 roku przeniesiony do Samary, gdzie stał się członkiem Komitetu Rejonowego SDPRR(b). Jako przewodniczący KW RDRiŻ w Iwaszczenkowie pod Samary, uczestniczył w tłumieniu buntu anarchosyndykalistów oraz w walkach z Korpusem Czechosłowackim. Po zajęciu Samary przez Korpus Czechosłowacki w czerwcu 1918 roku, przeszedł do działalności konspiracyjnej, będąc członkiem Samarskiego Komitetu SDPRR(b). Został aresztowany 18 lipca 1918 roku, a w październiku deportowany na Syberię, z której zdołał uciec.

Od stycznia 1919 roku, pod nazwiskiem Klimkowski, prowadził agitację komunistyczną w Nowosybirsku, koncentrując się na polskich formacjach wojskowych na Wschodzie. Po dekonspiracji w maju 1919 roku, zbiegł do Archangielska. W lipcu tego samego roku powrócił do Polski i przystąpił do KPRP/KPP, angażując się na terenie Zagłębia Dąbrowskiego.

W latach 1919-1920 był przewodniczącym Robotniczej Spółdzielni Spożywców w Sosnowcu, pełniąc również rolę instruktora-lustratora w Związku Robotniczych Stowarzyszeń Spółdzielczych (ZRSS). Podczas I Statutowego Zjazdu ZRSS w maju 1920 roku w Warszawie, wybrano go do Rady Nadzorczej. W latach 1920-1923 zasiadał w Komitecie Okręgowym KPP Zagłębia Dąbrowskiego, a w okresie od grudnia 1921 do marca 1922 roku kierował zarządem Kasy Chorych w regionie.

Aktywny uczestnik III Konferencji KPP w Gdańsku w kwietniu 1922, został na krótko aresztowany podczas wiecu pierwszomajowego w Sosnowcu w maju 1922. W listopadzie tego samego roku wystartował do Sejmu z listy Związku Proletariatu Miast i Wsi. Zasiadał także w Komitecie Centralnym Komunistycznej Partii Galicji Wschodniej (KPGW), która później przekształcono w KPZU. Wiceprzewodniczył w technice partyjnej, a na II Zjeździe KPP, który miał miejsce w Moskwie we wrześniu-październiku 1923 roku, został wybrany do Komitetu Centralnego KPP.

W latach 1924-1930 brał udział w kongresach Kominternu oraz w zjazdach KPP, stając się członkiem KC i Sekretariatu KC KPZB latem 1924 roku. W latach 1931-1935 działał w Rumunii w ramach KW Kominternu, pełniący rolę sekretarza KC Komunistycznej Partii Rumunii.

W okresie „wielkiej czystki”, 21 stycznia 1937 roku, został aresztowany przez NKWD. Skazany na śmierć 21 sierpnia 1937 roku przez Kolegium Wojskowe Sądu Najwyższego ZSRR, z powodu oskarżeń o przynależność do „kontrrewolucyjnej organizacji terrorystycznej”, stracony tego samego dnia. Jego ciało skremowano na Cmentarzu Dońskim, gdzie pochowano je anonimowo.

Rehabilitowany 7 maja 1955 roku dzięki postanowieniu Kolegium Wojskowego SN ZSRR, był autorem kilku publikacji, w tym wspomnień.

Bibliografia, linki

Oto lista ważnych publikacji, które dotyczą wybitnych działaczy polskiego ruchu robotniczego.

• Słownik biograficzny działaczy polskiego ruchu robotniczego t. 1, Warszawa 1978,
• Стефанский Эдмунд Станисławovich.

---

Oceń: Aleksander Danieluk

---