Martyna Wojciechowska, znana również jako Marta Eliza Wojciechowska, urodziła się 28 września 1974 roku w Warszawie. Jest to postać wielowymiarowa: polska prezenterka telewizyjna, dziennikarka, podróżniczka, pisarka oraz aktywistka społeczna.
W ciągu swojej kariery zdobyła wiele prestigowych nagród za swoją działalność w dziennikarstwie, reportażach oraz na polu działalności społecznej. Wśród wyróżnień można wymienić m.in. Złotą Telekamerę, dwie statuetki MediaTorów, Nagrodę Bursztynowego Motyla im. Arkadego Fiedlera oraz Wiktora.
Rodzina i edukacja
Martyna Wojciechowska jest córką Joanny, urodzonej w 1950 roku, oraz Stanisława Wojciechowskich. Jej ojciec to znany kierowca rajdowy i mechanik samochodowy, co z pewnością miało wpływ na jej młodzieńcze zafascynowanie sportami motorowymi. Dorastała w Warszawie, gdzie uczęszczała do Szkoły Podstawowej nr 306 im. ks. Jana Twardowskiego oraz kontynuowała naukę w XXII Liceum Ogólnokształcącym im. Jose Marti.
Od najmłodszych lat pasjonowała się aktywnością fizyczną, w wieku zaledwie siedmiu lat zaczęła trenować gimnastykę artystyczną. W miarę upływu lat jej zainteresowania skierowały się ku naukom ekonomicznym. Jest ekonomistką, która podjęła zaoczne studia z zakresu zarządzania i marketingu, a także zdobyła specjalizację w zarządzaniu zasobami ludzkimi.
W 2005 roku obroniła pracę końcową z wyróżnieniem na podyplomowych studiach MBA, które zrealizowała na Oxford Brooks University. To niezwykle ambitne osiągnięcie tylko potwierdza jej determinację oraz chęć nieustannego rozwoju i zdobywania wiedzy.
Kariera w mediach
Martyna Wojciechowska, znana z wielu osiągnięć, zaczęła swoją przygodę w branży modowej już w wieku osiemnastu lat, kiedy podjęła pracę w agencji mody Legenda. W 1997 roku miała zaszczyt pojawić się na okładce magazynu „Zwierciadło”, co zainaugurowało jej karierę medialną.
Szybko zaczęła rozwijać swoje zainteresowania, tworząc program o motocyklach dla łódzkiej telewizji kablowej ATV. W 1998 roku dołączyła do zespołu telewizji TVN, gdzie jako prowadząca magazyn Automaniak, dla którego napisała również scenariusz, zdobyła uznanie. Największą popularność przyniosło jej współprowadzenie pierwszych trzech edycji programu Big Brother w latach 2001-2002.
Kolejnym wyzwaniem dla Wojciechowskiej był teleturniej Dzieciaki z klasą, który prowadziła w latach 2004-2005, a także współprowadzenie programu Studio Złote Tarasy. Jej pasja do podróży i odkryć stała się niezwykle widoczna po zdobyciu Mount Everest w lutym 2007 roku, kiedy to objęła funkcję redaktor naczelnej magazynów „National Geographic Polska” oraz „National Geographic Traveler”.
W ramach swojej pracy w tym czasopiśmie, Martyna wydała kilka książek, takich jak „Dzieciaki Świata”, „Zwierzaki Świata”, „Kobieta na krańcu Świata” oraz zapiski z wyprawy na Mount Everest, zatytułowane „Przesunąć Horyzont”. 17 stycznia 2017 roku zrezygnowała z posady redaktor naczelnej, przekazując swoje obowiązki Agnieszce Franus.
Martyna była również związana z innymi miesięcznikami, takimi jak „Świat Motocykli”, „Auto Moto”, „Playboy” czy „Voyage”, a także była redaktor naczelną polsko-angielskiego miesięcznika dla podróżujących „Kaleidoscope”. Już od 2009 roku realizuje serię podróżniczą Kobieta na krańcu świata. W jednym z odcinków, który dotykał problemu dzieci prześladowanych w Tanzanii ze względu na albinizm, powstał dłuższy film dokumentalny Ludzie Duchy (2015), wyreżyserowany przez Wojciechowską oraz Marka Kłosowicza. Bohaterką dokumentu była nastoletnia Kabula Nkalango Masanja, która straciła rękę w wyniku ataku ze strony nieznanych sprawców. Fundacja „Między niebem a ziemią” wsparła ją finansowo, przekazując 100 tys. złotych na edukację.
W 2015 roku Kabula wraz ze swoją siostrą znalazła się na okładce majowego wydania National Geographic. Film został uhonorowany nagrodą w kategorii „Global Awareness” na WorldMediaFestiwal 2016 w Hamburgu, a w 2017 uzyskał Złotą Nimfę na Międzynarodowym Festiwalu Telewizyjnym w Monte Carlo w kategorii „Informacja – dokument na tematy bieżące”.
Dodatkowo, Martyna brała udział w kampaniach reklamowych znanych produktów, takich jak Actimel (2007), Timotei (2010), Sony (2009-2010) oraz Radio Zet (2011), Orange Travel (2012), Coffeeheaven i Fundacja WWF Polska (2012), Play (2017-2018), Pantene (2018), i W. Kruk (2017 i 2018). Jej udział w kampanii Żywiec Zdrój (2018) z hasłem Plastik nie jest taki zły spotkał się z kontrowersjami oraz ostrą krytyką.
W styczniu 2017 roku została dyrektorką programową Travel Channel, odbywającego się pod szyldem TVN. Od września 2020 roku TVN Style emituje program Discovery dla Ziemi, którego jest gospodarzem.
W latach 2021-2023 prowadziła kanał „Dalej” na platformie YouTube, na którym dzieliła się rozmowami z osobami, które były dla niej inspiracją. W 2022 roku przyjęła rolę ambasadorki kampanii Girls can achieve anything! organizowanej przez Lego.
Osiągnięcia sportowe
Martyna Wojciechowska to niezwykle utalentowana osobistość, która zasłynęła nie tylko w mediach, ale również w świecie sportów ekstremalnych. W wieku zaledwie 17 lat zdobyła Międzynarodową Sportową Licencję Rajdową i Wyścigową, co otworzyło przed nią drzwi do rajdowego sportu motorowego. Jako aktywna kierowca rajdowy, była również rzecznikiem prasowym zorganizowanego przez siebie Zespołu Rajdowego Mocne Rally. Dodatkowo współpracowała z Teamem EFL Corsa Rally.
Pasja Martyny do motoryzacji łączy się z jej miłością do nurkowania, w czym ma na koncie licencję nurka technicznego Normoxic Trimix Diver IANDT oraz Divemaster PADI. Zafascynowana wszelkimi sportami ekstremalnymi, w tym wspinaczką wysokogórską, uwielbia także podróżować.
W 2002 roku uczestniczyła w rajdzie Sahara-Dakar w towarzystwie Jarosława Kazberuka, zdobywając przedostatnie, 44. miejsce w klasyfikacji generalnej, tracąc jednocześnie 62 godziny do zwycięzcy. To zaszczytne osiągnięcie sprawiło, że stała się pierwszą Polką oraz kobietą z Europy Środkowo-Wschodniej, która ukończyła ten wymagający rajd. Co ciekawe, samochód, w którym podróżowała, Toyota Land Cruiser, został skradziony podczas transportu drogą morską.
W kolejnym roku, 2003, Martyna wzięła udział w rajdzie Transsyberia, prowadząc na zmianę z Andrzejem Derengowskim. Ukończyli trasę liczącą niemal 14 tysięcy kilometrów, docierając do Magadanu 30 września, gdzie jako jedyna polska grupa zajęli drugie miejsce w klasyfikacji generalnej.
Korona Ziemi
W sierpniu 2002 roku rozpoczęła ambitny projekt zdobycia Korony Ziemi, co oznacza zdobycie najwyższych szczytów górskich na każdym kontynencie. Martyna jest trzecią Polką, która zrealizowała ten cel oraz drugą, która osiągnęła swoje ambicje w trudniejszej wersji zaproponowanej przez Reinholda Messnera. Efekty tej niezwykłej ekspedycji zostały uwiecznione na 55-minutowym filmie dokumentalnym pt. „Korona Ziemi” oraz w dwóch jej książkach: „Przesunąć Horyzont” i „Misja Everest”.
W ramach projektu zdobyła następujące góry:
- Mont Blanc (28 sierpnia 2002),
- Kilimandżaro (26 lutego 2003),
- Aconcagua (11 lutego 2006),
- Mount Everest (18 maja 2006; historię zdobycia szczytu i przygotowań opisała w książce pt. Przesunąć horyzont),
- Denali (do 2015 Mount McKinley, 11 czerwca 2007),
- Elbrus (29 sierpnia 2007; zdobyła ją, będąc w trzecim miesiącu ciąży),
- Masyw Vinsona (2 stycznia 2009),
- Piramida Carstensza (22 stycznia 2010).
Działalność charytatywna
Martyna Wojciechowska pełni rolę honorowej ambasadorki WWF Polska, angażując się w różnorodne działania na rzecz ochrony środowiska. Jednym z jej istotnych działań była wspierająca akcja dotycząca ochrony najstarszego parku narodowego Wirunga w Afryce, która zyskała na znaczeniu dzięki prowadzonym przez nią działaniom w obronie przed odwiertami naftowymi. Po intensywnym nacisku, firmy Total i Soco wycofały się ze swoich planów. Wspiera również działania na rzecz ochrony polskich rysi oraz zaangażowała się w kampanię „Nie mów do mnie misiu”, która miała na celu podniesienie świadomości na temat niedźwiedzi żyjących w Polsce.
W 2013 roku została członkinią Polskiej Akcji Humanitarnej, co zaowocowało jej udziałem w pomocy dla uchodźców z Syrii. Dwa lata wcześniej, w 2011 roku, klub PAH SOS uzyskał patronat National Geographic Traveler. Również w tym samym roku, w plebiscycie Travelery 2011 organizowanym przez miesięcznik „National Geographic Polska”, PAH SOS zdobył nominację w kategorii „Społeczna inicjatywa roku”.
Wojciechowska podejmuje także zaangażowanie w budowę kliniki hematologii dziecięcej „Przylądek Nadziei” we Wrocławiu. Po otrzymaniu tytułu Kobiety Roku „Twojego Stylu” w 2009 roku od profesor Alicji Chybickiej, otrzymała zaproszenie do kliniki onkologicznej we Wrocławiu. 7 września 2015 roku wzięła udział w inauguracji nowej kliniki we Wrocławiu, na którą przekazała 50 tysięcy złotych. Na jej ramieniu widnieją współrzędne geograficzne kliniki.
Aktywnie uczestniczy w organizacji wydarzeń oraz zbiórek pieniędzy dla Przylądka Nadziei. W ramach tych działań, zlicytowała m.in. figurkę Ganesha, hinduskiego boga szczęścia, która została sprzedana za 230 tys. złotych.
Wojciechowska popiera różne akcje społeczne. Związała się z kampanią przeciwko okaleczaniu dziewczynek i kobiet, organizowaną przez fundację Waris Dirie „Kwiat Pustyni”. Aktywnie włączyła się także w ogólnopolski protest kobiet, znany jako „Czarny Protest”. W 2016 roku obierając na siebie rolę ambasadorki akcji producenta wody mineralnej Żywiec Zdrój „Po stronie natury”, również przyczyniła się do promocji wydarzeń proekologicznych w ramach Ogólnopolskiego Dnia Po Stronie Natury.
W maju 2017 roku ogłosiła, że jest w trakcie adopcji dzieci z odległych zakątków świata. Wśród jej podopiecznych znajduje się Kabula Nkalango Mensaje, która jest bohaterką filmu „Ludzie Duchy” i przed sądem potwierdziła, że jest pod opieką podróżniczki.
W 2019 roku założyła fundację Unaweza, w której pełni funkcję prezesa. Działając przez fundację, organizuje oraz zapewnia wsparcie finansowe i prawne, edukację oraz realizację potrzeb takich jak mieszkaniowe, zdrowotne oraz bytowe, mając na celu wyrównywanie szans kobiet, rodzin, dzieci i młodzieży na całym świecie.
Życie prywatne
Martyna Wojciechowska to osoba, której życie prywatne jest pełne zawirowań i interesujących historii. Była pięciokrotnie zaręczona, a dwukrotnie zdecydowała się odwołać ślub w ostatniej chwili. W przeszłości utrzymywała związki z przedsiębiorcą Leszkiem Czarneckim oraz płetwonurkiem Jerzym Błaszczykiem, z którym ma córkę Marię, urodzoną 17 kwietnia 2008 roku.
W dniu 16 października 2020 roku Wojciechowska poślubiła prezentera telewizyjnego Przemysława Kossakowskiego. Jednak 15 lipca 2021 roku potwierdziła medialne spekulacje dotyczące swojego rozstania. W lipcu 2022 roku media poinformowały o finalizacji rozwodu, w którym orzeczono winę Kossakowskiego.
W 2004 roku, podczas kręcenia serii „Misja Martyna” na Islandii, Martyna uległa poważnemu wypadkowi samochodowemu, w wyniku którego zginął jej przyjaciel oraz operator, Rafał Łukaszewicz. Samotnie przeszła trudne chwile, gdyż złamała kręgosłup i musiała spędzić sporo czasu na rehabilitacji w sanatorium w Ciechocinku.
9 września 2016 roku opisała również swoje zmagania po wypadku motocyklowym, w którym złamała obojczyk, co wymagało przeprowadzenia operacji. Zaledwie tydzień po zabiegu pojawiła się na planie ósmej serii programu „Kobieta na krańcu świata”, jednak napotkała na dalsze komplikacje zdrowotne, które zmusiły ją do kolejnej operacji.
29 kwietnia 2017 roku, podczas realizacji programu w północno-zachodnim Pakistanie, Martyna wraz z ekipą została zatrzymana przez tamtejsze wojsko oraz wywiad Inter-Services Intelligence. Cały sprzęt, w tym karty pamięci z nagranym materiałem, został skonfiskowany. Zespół trafił do aresztu domowego, gdzie pozostawał pod kontrolą policji, najpierw w górach, a następnie w Czitralu. Po prawie dobie przetrzymywania udało im się wyjechać autobusem do Islamabadu, gdzie otrzymali pomoc ze strony polskiego konsulatu w bezpiecznym opuszczeniu kraju. Mimo że nie odzyskali skonfiskowanego materiału, to część nagrań została zabezpieczona przed ich zatrzymaniem, dzięki skopiowaniu na dodatkowe dyski.
W dniu 7 stycznia 2019 roku Martyna ogłosiła urzędową zmianę swojego imienia z Marta na Martyna, co stanowi kolejny interesujący aspekt jej życia osobistego.
Książki
Martyna Wojciechowska, znana polska dziennikarka i podróżniczka, jest autorką wielu książek, które zdobyły uznanie zarówno w kraju, jak i za granicą. Jej twórczość koncentruje się na różnych aspektach ludzkiego życia oraz kultur, które odkrywa podczas swoich podróży.
Seria Kobieta na krańcu Świata to cykl książek, w którym autorka przedstawia fascynujące historie kobiet z różnych zakątków globu. W serii tej można znaleźć:
- Kobieta na krańcu świata 1,
- Kobieta na krańcu świata 2,
- Kobieta na krańcu świata 3,
- Kobieta na krańcu świata: Argentyna,
- Kobieta na krańcu świata: Boliwia,
- Kobieta na krańcu świata: Namibia,
- Kobieta na krańcu świata: Zanzibar,
- Kobieta na krańcu świata: Australia,
- Kobieta na krańcu świata: Meksyk,
- Kobieta na krańcu świata: Samoa,
- Kobieta na krańcu świata: Wietnam,
- Kobieta na krańcu świata: Wenezuela,
- Kobieta na krańcu świata: RPA,
- Kobieta na krańcu świata: Kambodża,
- Kobieta na krańcu świata: Kenia,
- Kobieta na krańcu świata: Tanzania.
Seria Dzieciaki Świata jest kolejnym ważnym elementem jej dorobku literackiego. Ta seria książek jest skierowana do młodszych czytelników i ma na celu przybliżenie im różnorodnych kultur. W tej serii znajdują się tytuły takie jak:
- Dzieciaki świata,
- Lein, lotos z zatoki Ha Long,
- Zuzu, mały pasterz z plemienia Himba,
- Matina, żywa bogini z Nepalu,
- Mali, dziewczynka która chciała zostać żyrafą,
- Membratu, wesoły pucybut z Etiopii.
Seria Zwierzaki świata ukazuje natomiast niezwykłe historie zwierząt i ich relacje z ludźmi. Książki w tej serii to:
- Zwierzaki świata,
- Balgir, biały szczur z Indii,
- Happy, szczęśliwy orangutan z Borneo,
- Fusi, dzielny słonik z Kenii,
- Jessika, hipopotam, który kocha cały świat,
- Carlito, mrówkojad z Wenezueli,
- Zwierzaki świata 2,
- Zwierzaki świata 3.
Oprócz wspomnianych serii, Martyna wojciechowska napisała również wiele innych książek, które rozszerzają jej literacką działalność. Wśród nich znajdują się:
- Zapiski (pod)różne,
- Etiopia. Ale czat!,
- Automaniaczka. Od rometa do rajdu Dakar,
- Misja Everest,
- Przesunąć Horyzont.
Filmografia
Martyna Wojciechowska ma na swoim koncie wiele tytuli, w tym zarówno filmy fabularne, jak i projekty dubbingowe.
- 2002: Jak to się robi z dziewczynami, wcielając się w rolę dziennikarki,
- 2005: Anioł Stróż, gdzie zagrała nauczycielkę,
- 2007: Everest. Przesunąć horyzont,
- 2011: Korona Ziemi.
W obszarze polskiego dubbingu wystąpiła w:
- 2000: Mobil 1 Rally Championship,
- 2004: Colin McRae Rally 04, gdzie użyczyła głosu pilotowi rajdowemu,
- 2006: Auta, wcielając się w postać reporterki Turbickiej,
- 2010: Gran Turismo 5, w roli głosu w samouczku.
Nagrody i wyróżnienia
Odznaczenia
Wśród osiągnięć Martyny Wojciechowskiej ważne miejsce zajmują liczne odznaczenia, które potwierdzają jej wkład w ochronę praw dzieci oraz szerzenie idei empatii i wsparcia społecznego. W 2018 roku otrzymała Odznakę Honorową za Zasługi dla Ochrony Praw Dziecka.
Ponadto, w 2023 roku uhonorowano ją Orderem Uśmiechu, co świadczy o jej pozytywnym wpływie na młodsze pokolenia.
Nagrody
Martyna, jako osobowość, zdobyła wiele prestiżowych nagród i wyróżnień, które dowodzą jej wszechstronnych talentów i zaangażowania w różne dziedziny. W 2005 roku otrzymała Nagrodę Biznesu Sportowego w kategorii Sportowy VIP, a ten sukces powtórzyła w 2007 roku. W 2009 roku zdobyła Róże Gali w kategorii Piękni w sieci.
W 2010 roku została wyróżniona tytułem Kobiety Roku 2009 miesięcznika „Twój Styl”, a także zdobyła MediaTory – Studenckie Nagrody Dziennikarskie w kategorii AkumulaTOR oraz Złotą Stopę podczas Poznańskiego Festiwalu Podróży i Fotografii.
Rok 2011 przyniósł jej Nagrodę Bursztynowego Motyla im. Arkadego Fiedlera za książkę „Kobieta na krańcu świata 2” oraz tytuł Osobowości Roku w kategorii Media. W tym samym roku została uhonorowana także Różami Gali dla programu „Kobieta na krańcu świata” oraz Złotą Kropą Onetu w kategorii Elektra jako największa kobieca osobowość popkultury.
W 2013 roku jej praca została doceniona jako Bestseller Empiku w kategorii Koncept multibranżowy za serię „Zwierzaki świata”. Tego samego roku uzyskała również wyróżnienie BBC Knowledge jako Najbardziej pożądany pracodawca.
Dzięki serii „Dzieciaki świata” i „Zwierzaki świata”, Martyna została laureatką National Geographic International Media Conference 2014 w kategorii Najlepszy Projekt Książkowy. Dalsze sukcesy przyniosły jej nagrody Wiktory 2014 jako Wyjątkowa Osobowość Roku oraz Róże Gali w kategorii Online w 2015 roku.
W tym samym roku zdobyła Złotą Nimfę za film dokumentalny „Ludzie Duchy” na festiwalu w Monte Carlo oraz Nagrodę ReformaTOR za ten sam dokument. Ciekawym wyróżnieniem była Gwiazda Dobroczynności w kategorii Ekologia.
Złoty Glob za Global Awareness na WorldMediaFestival oraz Telekamera za Osobowość telewizyjną w 2016 roku również wskazują na jej wpływ w mediach. Również Lodołamacze oraz nagroda HumanDOC za dokument „Ludzie Duchy”, jeszcze bardziej potwierdzają jej osiągnięcia.
W kolejnych latach Martyna nie ustępowała i zdobyła Telekamerę w 2017 roku, oraz Złoty Glob za dokument „Ciało i Krew”. Dzięki swojej pracy znalazła się na pierwszym miejscu w rankingu najcenniejszych polskich gwiazd według Forbes w 2017 roku.
Z kolei 2018 rok przyniósł jej dwie nagrody Telekamerę oraz drugie miejsce w rankingu najcenniejszych gwiazd według Forbes. W 2019 roku zdobyła Złotą Telekamerę, a rok 2020 przyniósł jej tytuł Kobiety 30-lecia magazynu „Twój Styl”. W 2021 roku umocniła swoją pozycję na liście Forbes Women zajmując drugie miejsce w obszarze Social Media oraz zyskała Kreaturę w kategorii Podcasty za swój autorski program „Dalej”. Rok 2021 to także pierwsza pozycja w rankingu Najbardziej podziwiana kobieta w Polsce według World’s Most Admired.
Na koniec, w 2022 roku Martyna zdobyła tytuł Influencera Roku w kategorii #Hashtagi Roku, co pokazuje jej znaczną obecność w mediach społecznościowych oraz wpływ, jaki wywiera na swoją społeczność.
Przypisy
- Lista odznaczonych Odznaką RPD [online], brpd.gov.pl, 12.12.2023 r.
- "Odznaczenie dla tych, którzy przynoszą dzieciom radość". Martyna Wojciechowska odbierze Order Uśmiechu [online], Radio Opole, 21.09.2023 r.
- Gwiazdy i celebryci [online], kobieta.pl [dostęp 24.04.2024 r.]
- Sergiusz Królak: Martyna Wojciechowska potwierdza rozstanie z Przemkiem Kossakowskim. „Z dnia na dzień nastąpił koniec mojego małżeństwa”. plejada.pl. [dostęp 15.07.2021 r.]
- Martyna Wojciechowska i Przemysław Kossakowski rozwiedli się. On jest winny - Plejada.pl [online], plejada.pl [dostęp 24.04.2024 r.]
- Martyna Wojciechowska na szczycie! Polska dziennikarka z prestiżowym wyróżnieniem [online], Dzień Dobry TVN [dostęp 30.08.2022 r.]
- JacekJ. Szlak JacekJ., Konkurs Kreatura 2021 – znamy zwycięzców [online], Marketing przy Kawie [dostęp 30.08.2022 r.]
- Martyna Wojciechowska startuje z kanałem na YouTube [online], medianews.com.pl [dostęp 14.04.2021 r.]
- Martyna Wojciechowska w programie „Discovery dla Ziemi” w TVN Style [online], Media2.pl [dostęp 18.09.2020 r.]
- TematyLab, Kabula Nkalango Masanja – Fundacja Między Niebem a Ziemią [online], miedzyniebemaziemia.pl [dostęp 15.11.2018 r.]
- Martyna Wojciechowska wystąpiła z córką w reklamie: dochód przeznacza na hospicjum dla dzieci [online] [dostęp 15.11.2018 r.]
- Martyna Wojciechowska będzie reklamowała kosmetyki Pantene [online] [dostęp 15.11.2018 r.]
- Martyna Wojciechowska znów w roli projektantki. Co podróżniczka przygotowała tym razem? [online] [dostęp 15.11.2018 r.]
- Martyna Wojciechowska twierdzi, że plastik nie jest zły. Ekspert: to skrajnie nieodpowiedzialne [online] [dostęp 31.01.2022 r.]
- Martyna Wojciechowska: „Plastik nie jest taki zły. Rozkłada się 400-1000 lat” [online] [dostęp 31.01.2022 r.]
- Martyna Wojciechowska: Auto Maniaczka – Autobiografia na wysokich obrotach. Warszawa: G+J, 2011 r.
- Agnieszka Franus, Martyna Wojciechowska przekazuje stery w National Geographic. [online], national-geographic.pl [dostęp 19.01.2017 r.]
- Kobieta na krańcu świata 3 [online], National Geographic Polska [dostęp 19.01.2017 r.]
- Dzieciaki świata – Książki [online], national-geographic.pl [dostęp 19.01.2017 r.]
- Zwierzaki świata – Książki [online], national-geographic.pl [dostęp 19.01.2017 r.]
- Przesunąć horyzont [online], empik.com [dostęp 19.01.2017 r.]
- Kochani, dzisiaj jest bardzo ważny dzień... – Martyna Wojciechowska | Facebook [online], facebook.com [dostęp 19.01.2017 r.]
- Martyna Wojciechowska [online], facebook.com [dostęp 18.05.2017 r.]
Pozostali ludzie w kategorii "Media i komunikacja":
Tomasz Kulisiewicz | Paweł Smoleński | Adrian Stankowski | Maciej Szumowski | Agata Diduszko-Zyglewska | Dżennet Połtorzycka-Stampf’l | Jan Wróbel | Jacek Giżyński | Weronika Kostyrko | Zofia Seidlerowa | Magda Sakowska | Andrzej Janisz | Anna Górnicka | Helena Łuczywo | Anna Brzozowska-Wydmuch | Andrzej Lewandowski (dziennikarz) | Magda Łucyan | Jerzy Wocial | Mirosław Azembski | Jerzy Borejsza (publicysta)Oceń: Martyna Wojciechowska