Marek Gałęzowski

---

Życiorys

Absolwent historii na Uniwersytecie Jagiellońskim, Marek Gałęzowski w 2003 roku uzyskał tytuł doktora nauk humanistycznych w zakresie historii. Jego kariera zawodowa obejmuje wiele istotnych stanowisk, które miały znaczący wpływ na edukację i pamięć historyczną w Polsce. W latach 2004–2008 pracował w Radzie Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa, a później, od 2008 do 2016 roku, był zatrudniony w Biurze Edukacji Publicznej Instytutu Pamięci Narodowej (IPN), gdzie działał jako główny specjalista.

W okresie od 2009 do 2012 roku pełnił również rolę zastępcy dyrektora w tym biurze. W ramach swoich obowiązków koordynował istotne badania związane z II wojną światową. Po zakończeniu pracy w BEP IPN, w latach 2016–2024, przeszedł do Biura Edukacji Narodowej w IPN, gdzie współtworzył liczne projekty. Wśród nich należy wymienić: Bohaterowie Niepodległej oraz multimedialne wystawy, takie jak 20 40 20, dotycząca zbrodni katyńskiej, a także Patrioci Żołnierze Żydzi.

Marek Gałęzowski jest także współautorem jednego z największych przedsięwzięć wydawniczych i edukacyjnych IPN – książki Od Niepodległości do Niepodległości. Historia Polski 1918–1989, w której odpowiadał za części dotyczące okresu dwudziestolecia międzywojennego oraz II wojny światowej (Warszawa: IPN, 2010, IV wydanie poprawione – 2023). Od kwietnia 2024 roku jest pracownikiem Archiwum IPN.

W 2014 roku uzyskał stopień doktora habilitowanego nauk społecznych w dyscyplinie nauki o polityce na podstawie monografii Przeciw dwóm zaborcom. Polityczna konspiracja piłsudczykowska w kraju w latach 1939–1947 (Warszawa: IPN, 2013). Praca została doceniona, zdobywając pierwszą nagrodę w Konkursie Historycznym Fundacji Jadwigi Chylińskiej, a także była nominowana do wyróżnień, takich jak: Nagroda Historyczna im. Kazimierza Moczarskiego, Nagroda Literacka im. Józefa Mackiewicza oraz Nagroda Identitas.

Jako stały współpracownik miesięcznika „Historia. Do rzeczy” od jego powstania, Marek Gałęzowski jest także miłośnikiem twórczości Józefa Mackiewicza, któremu poświęcił szereg artykułów. Dodatkowo, był pomysłodawcą i opiekunem merytorycznym filmu Czarny sufit, którego reżyserem i scenarzystą był Arkadiusz Biedrzycki, zrealizowanego przez IPN.

W latach 2015–2022 pełnił funkcję profesora w Uczelni Łazarskiego, w Katedrze Stosunków Międzynarodowych, aż do momentu jej zakończenia. Jego zainteresowania badawcze obejmują szeroki zakres tematów, w tym dzieje konspiracji politycznej piłsudczyków w kraju w latach 1939–1947, biografistykę związanych z obozem piłsudczykowskim, Polskie Państwo Podziemne, a także tematykę Żydów uczestniczących w walce o niepodległość Polski oraz oficerów Wojska Polskiego, którzy polegli lub zostali zamordowani w trakcie II wojny światowej.

Twórczość

Twórczość Marka Gałęzowskiego obejmuje szereg wpływowych dzieł, które eksplorują zarówno historię, jak i politykę Polski, z naciskiem na okres międzywojenny oraz działania związane z niepodległością.

Wśród jego najważniejszych publikacji znalazły się:

• „Wzór piłsudczyka”. Przyglądając się życiu Wacława Lipińskiego (1896–1949), żołnierza, historyka oraz działacza politycznego, Gałęzowski oddaje hołd tej niezwykłej postaci. Książka została wydana przez Neriton w 2001 roku (ISBN 83-88973-16-9),
• Jerzy Duszyński. W dziele zatytułowanym „Sława i przemijanie”, opublikowanym w 2005 roku przez Arte (ISBN 83-923275-0-0), autor opowiada o zjawisku ulotności chwały,
• Wierni Polsce. Ta publikacja dotycząca ludzi konspiracji piłsudczykowskiej w latach 1939-1947, wydana przez Towarzystwo Przyjaciół Instytutów Józefa Piłsudskiego Zagranicą oraz Wydawnictwo LTW w 2005 roku, zdobyła nagrodę specjalną Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego Kazimierza M. Ujazdowskiego (ISBN 83-88736-65-5),
• Gdy Wódz odchodził w wieczność… Praca ta, stworzona we współpracy z Andrzejem Przewoźnikiem i wydana przez Radę Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa oraz Instytut Józefa Piłsudskiego w 2005 roku (ISBN 83-89474-13-1), bada młodzieńczą pogoń za ideami niepodległości,
• Na wzór Berka Joselewicza. Książka poświęcona żołnierzom i oficerom pochodzenia żydowskiego w Legionach Polskich została wydana przez IPN w 2010 roku i zyskała nagrodę Pro Memoria Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa za najlepszą książkę historyczną roku,
• Wacław Lipiński, Walka zbrojna o niepodległość Polski 1905–1918. Gałęzowski opracował tę książkę we współpracy z J. Kirszakiem, która ukazała się w Łomiankach z wydawcy LTW w 2016 roku.
• Twórca Niepodległej. Dzieło „Józef Piłsudski 1867–1935”, współautorstwa Jerzego Kirszaka, opublikowane przez IPN w Warszawie w 2018 roku, rzuca nowe światło na działania marszałka,
• My idziemy w zórz świtanie… To obszerne dzieło, dotyczące sylwetek oficerów Legionów Polskich poległych w walce o niepodległość w latach 1914–1916, ukazało się w Warszawie w 2019 roku,
• Zapomniany znawca Rosji. Książka bada działalność oraz poglądy Tadeusza Grużewskiego na temat rosyjskiej monarchii oraz sprawy polskiej i została wydana w Warszawie przez Oficynę Wydawniczą Uczelni Łazarskiego w 2020 roku,
• Żydzi walczący o Polskę. Publikacja, która ukazała się w Krakowie w 2021 roku w wydawnictwie Znak Horyzont, przypomina zapomniane postaci, które walczyły o Rzeczpospolitą,
• Od niepodległości do niepodległości. Historia Polski w latach 1918–1989, w której Gałęzowski jest współautorem, została wydana w kilku edycjach: pierwszy raz w Warszawie w 2010 roku, w drugim wydaniu w 2012, a ostatniej edycji w 2023 roku.

Każde z tych dzieł pokazuje ogromne zaangażowanie autora w badanie i popularyzację historii Polski oraz postaci, które miały znaczący wpływ na jej losy.

---

Oceń: Marek Gałęzowski

---