Wolne Lektury

---

Historia fundacji

Fundacja, która dziś nosi nazwę Wolne Lektury, została utworzona 6 grudnia 2001 roku. Jej inicjatorami byli Wojciech Szewka, Tadeusz Sawic oraz Ireneusz Nawrocki. W rolę pierwszego prezesa fundacji wszedł Adam Piechowicz. Już w 2002 roku, na zamówienie firmy Intel w ramach programu „Nauczanie ku przyszłości”, fundacja miała okazję przeszkolić aż 45 tysięcy nauczycieli w zakresie obsługi komputerów.

Wkrótce, bo w 2004 roku, fundacja uzyskała status organizacji pożytku publicznego, co otworzyło przed nią nowe możliwości. Rok 2007 przyniósł kolejną ważną inicjatywę, a fundacja stała się organizatorem Dnia Domeny Publicznej. W 2008 roku dołączyła do grona członków założycieli Koalicji Otwartej Edukacji. Z kolei od 2012 roku fundacja organizuje konferencję CopyCamp, która koncentruje się na problematyce przyszłości prawa autorskiego. W 2007 roku na stanowisku prezesa fundacji zasiadł Jarosław Lipszyc.

Na początku 2023 roku fundacja ogłosiła zmianę swojej nazwy na Wolne Lektury, podkreślając tym samym swoje nowe cele oraz kierunki działania.

Projekty fundacji

Fundacja aktualnie realizuje szereg programów, w tym Wolne Lektury, Edukacja Medialna oraz Prawo Kultury, angażując się w różnorodne projekty takie jak: CopyCamp, Cybernauci, Olimpiada Cyfrowa, App Your School oraz EMELS. Wśród projektów, które już się zakończyły, znaleźć można między innymi Wolne Podręczniki, Wolne Okładki, Zabawnik, Kultura Remiksu, Czytamy Słuchając, Remiksujemy bibliotekę, Audiobooki lektur szkolnych dla Polonii – II edycja, Cyfrowa Przyszłość, Trenerzy Edukacji Medialnej oraz Historia i Media. W każdy z tych projektów angażują się wolontariusze, co wpływa na ich jakość i znaczenie.

Wolne Lektury

Jest to projekt dedykowany cyfrowej bibliotece, która udostępnia swoje zbiory w otwartym Internecie. Został założony w 2007 roku, a jego celem jest zgromadzenie lektur szkolnych rekomendowanych przez Ministerstwo Edukacji Narodowej, jak również klasyków literatury zarówno polskiej, jak i światowej, które są dostępne w domenie publicznej. Od 2016 roku zbiór biblioteki wzbogacany jest o dzieła współczesne, które są udostępniane na mocy Licencji Wolnej Sztuki 1.3. Projekt współtworzony jest z Biblioteką Narodową, Biblioteką Śląską oraz Biblioteką Elbląską, pod patronatem Ministerstwa Edukacji Narodowej oraz Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, jak również Stowarzyszenia Pisarzy Polskich.

Na początku marca 2009 roku liczba unikalnych użytkowników serwisu wzrosła do 100 tysięcy miesięcznie. Obecnie (stan na maj 2021) biblioteka dysponuje 5669 utworami. Dodatkowo, w zbiorach Wolnych Lektur znajdują się audiobooki nagrywane przez znanych aktorów, takich jak Danuta Stenka, Jan Peszek czy Andrzej Chyra. Audiobooki te są dostępne w formatach MP3, Ogg Vorbis oraz DAISY. Z okazji Dnia Domeny Publicznej w 2011 roku, wystartował licznik domeny publicznej.

W dniu 12 września 2011 roku, na cześć 90. rocznicy urodzin Stanisława Lema, fundacja ogłosiła „Turniej Elektrybałtów. Konkurs automatycznej poezji”, który był „otwartym konkursem na najlepszego automatycznego poetę!”. Zwycięzca konkursu został ogłoszony podczas Dnia Domeny Publicznej w 2012 roku, a jego laureatem był Centonista. Druga edycja konkursu, nosząca nazwę „II Turniej Wolnych Lektur. Edycja wizualna”, została zapowiedziana na Dzień Domeny Publicznej w 2013 roku, zachęcając uczestników do stworzenia wizualizacji opartej na Wolnych Lekturach i udostępnienia ich na wolnej licencji.

Cyfrowa Przyszłość/Edukacja Medialna

W ramach tego programu rozwijana jest koncepcja edukacji medialnej i informacyjnej dla szkół, jak również dla instytucji nieformalnych, takich jak domy kultury i biblioteki. Umożliwia to opracowanie szczegółowego Katalogu kompetencji medialnych oraz uruchomienie serwisu Edukacja Medialna, który zawiera ponad 200 scenariuszy zajęć dostępnych do realizacji w gimnazjach, szkołach ponadgimnazjalnych, bibliotekach oraz domach kultury. To pionierskie przedsięwzięcie w Polsce. Działania szkoleniowe przygotowują do implementacji edukacji medialnej w placówkach edukacyjnych.

Obecnie w ramach programu prowadzone są takie projekty jak Cybernauci, który ma na celu promowanie bezpiecznych zachowań w Internecie i organizuje zajęcia w szkołach w całej Polsce skupiające się na kompetencjach bezpieczeństwa w sieci oraz Olimpiada Cyfrowa, konkurs przeznaczony dla uczniów szkół ponadgimnazjalnych.

Prawo Kultury

Program skupiający się na prawie autorskim, w ramach którego powstał serwis o tej samej nazwie, informujący uczestników kultury o przysługujących im prawach, zgodnie z obowiązującą w Polsce ustawą o prawie autorskim. Program ten obejmuje tworzenie publikacji, takich jak antologia „My, dzieci sieci: wokół manifestu”, tłumaczenie książki Philippe Aigrain’a „Dzielenie się. Kultura i gospodarka epoki internetu”, a także podręcznika „Pierwsza pomoc w prawie autorskim”.

CopyCamp

W dniu 26 listopada 2012 roku miała miejsce konferencja CopyCamp w warszawskim kinie Kultura, poświęcona przyszłości prawa autorskiego, z Niną Paley jako gościem specjalnym. Druga edycja tej konferencji odbyła się 1 października 2013 roku w kinie Muranów. W związku z wizytą Ebena Moglena w Polsce i jego uczestnictwem w konferencji, fundacja wydała zbiór esejów jego autorstwa pod tytułem „Wolność w chmurze i inne eseje”. Trzecia edycja, która odbyła się w 2014 roku, zgromadziła takie osobistości jak Cory Doctorow oraz Birgitta Jónsdóttir.

Copyspeak.org

Fundacja aktywnie monitoruje język debaty publicznej na temat prawa autorskiego i na podstawie tych obserwacji stworzyła słowniczek Copyspeak.org w języku angielskim. Słownik ten zawiera rekomendacje dotyczące używania poszczególnych wyrażeń w publicznej dyskusji, a także przyjmuję formę gry karcianej, co dodaje elementu interakcji do edukacji o prawie autorskim.

Historia i Media

Projekt poświęcony historii i dziedzictwu kulturowemu w erze cyfrowej został rozpoczęty w 2005 roku, a od 9 stycznia 2010 roku funkcjonuje jako projekt Fundacji. Jest to odpowiedź na wyzwania związane z digitalizacją zasobów kulturowych oraz ich dostępnością dla społeczeństwa.

Wolne Podręczniki

Ten projekt koncentruje się na tworzeniu podręczników szkolnych, które są publikowane na wolnych licencjach i są dostępne dla różnych przedmiotów oraz poziomów edukacyjnych. Zainicjowany w 2007 roku, ma na celu umożliwienie łatwego dostępu do materiałów edukacyjnych.

Czytamy Słuchając

W ramach tego projektu nagrywane są audiobooki na podstawie materiałów zgromadzonych w bibliotece Wolne Lektury. Projekt rozpoczął swoją działalność w 2008 roku, wtedy też udostępniono ok. 150 audiobooków, które są dostępne w formatach MP3, Ogg Vorbis oraz DAISY, by ułatwić dostęp do literatury różnym grupom odbiorców.

Inne projekty

Fundacja zrealizowała także szereg otwartych seminariów, podczas których zaproszeni eksperci dyskutowali na temat kluczowych publikacji w obszarze nowych mediów oraz wolnej kultury. Latem 2012 roku miało miejsce utworzenie Wolnościowego Towarzystwa Filmowego Nowoczesna Polska, które przyczyniło się do promocji wolnych treści w mitologii filmowej.

---

Oceń: Wolne Lektury

---