Stacja Pomp Rzecznych w Warszawie

---

Historia

Stacja Pomp Rzecznych w Warszawie to ważny element infrastruktury wodociągowej, którego historia sięga lat 1883–1886. Powstała ona na podstawie wizji architekta Williama Heerleina Lindleya i miała na celu zasilenie nowego wodociągu wodą z Wisły. Pierwotnie projekt zakładał umiejscowienie pomp w odległości 275 metrów od brzegu rzeki, co jednak okazało się problematyczne.

Wiosną 1884 roku rozpoczęto budowę rury ssącej prowadzącej do rzeki, lecz w czerwcu tego samego roku miała miejsce jeden z największych wylewów Wisły w XIX wieku. Skutkiem tego była znaczna zmiana w topografii terenu, gdzie brzeg odsunął się od rury o około 550 metrów. W odpowiedzi na te wydarzenia podjęto decyzję o przedłużeniu rury oraz ustabilizowaniu koryta rzeki, co pozwoliło na dalszą eksploatację.

Woda pobierana z Wisły była tłoczona do Stacji Filtrów, znajdującej się przy ulicy Koszykowej. Zbudowana infrastruktura obejmowała cztery przewody tłoczne, których średnice wynosiły odpowiednio: 760 mm, 900 mm, 900 mm oraz dodatkowo 1200 mm, zainstalowaną w 1930 roku. Całość obiektu wykonana była z klinkierowej cegły i składała się z trzech hal pomp oraz dwóch kotłowni.

W 1928 roku nastąpiła istotna modernizacja, podczas której przewody ssawne wchodzące w nurt Wisły zostały zastąpione kanałem grawitacyjnym oraz osadnikiem przybrzeżnym, który miał powierzchnię 18 ha oraz głębokość od 3 do 5 m.

Podczas powstania warszawskiego teren stacji znalazł się pod kontrolą wojsk niemieckich, a 18 września 1944 roku budynki oraz maszyny zostały zniszczone w wyniku wysadzenia. Uszkodzeniu uległy również kolektory i węzły leżące kilka metrów pod ziemią, co znacząco wpłynęło na działalność Stacji Pomp.

Pomimo zniszczeń, stacja wznowiła działalność 29 maja 1945 roku i osiągnęła wydajność 14 tysięcy m³ wody na dobę, co było możliwe dzięki wyciągnięciu odpowiedniej pompy z fabryki inż. Twardowskiego i rekonstrukcji uszkodzonego silnika. Dodatkowo, kolejnych dwa pompy o dużo większej wydajności 40 tys. m³ na dobę każda zostały dostarczone przez Armię Czerwoną i uruchomione we wrześniu tego samego roku.

Obecnie Stacja Pomp Rzecznych stanowi integralny element Stacji Uzdatniania Wody „Filtry”, która podlega Zakładowi Centralnemu Miejskiego Przedsiębiorstwa Wodociągów i Kanalizacji w Warszawie. Jej południowe ogrodzenie wyznacza granice obszaru MSI Ujazdów oraz dzielnicy Śródmieście.

Zabudowania

W obrębie historycznego zespołu zabudowań, które przetrwały próbę czasu, znajduje się kilka istotnych obiektów, które są świadkami zamierzchłych lat oraz bogatej historii tego miejsca.

• Dom mieszkalny kierownictwa zbudowany w roku 1886, zaprojektowany przez W. H. Lindleya. Jest to wolno stojący, piętrowy budynek otoczony zadbanym ogrodem. Konstrukcja wykonana jest z klinkierowej cegły, a na elewacji frontowej wyróżniają się jedynie dwie osie okien balkonowych. Cementowe balustrady, znajdujące się na oszklonym tarasie parteru oraz na balkonie pierwszego piętra, mają formę plecionki. Elewacje boczne, liczące po siedem osi, posiadają okna na piętrze zamknięte łukiem pełnym, natomiast na parterze okna mają łuk odcinkowy. Dodatkowym elementem dekoracyjnym jest gzyms obiegający budynek, który ma wymurowany z cegły ornament. Na elewacji północnej usytuowana jest zdobiona, drewniana weranda.
• Kamień pamiątkowy – hisoryczny monument, który został ustawiony na terenie z okazji pięćdziesięciolecia Wodociągów Warszawskich w roku 1936, będący symbolem postępu w dziedzinie wodociągów.
• Zbiornik osadowy o imponującej głębokości 4 metrów oraz powierzchni 17,8 hektara, znany jako Osadnik Czerniakowski. To istotny element w infrastrukturze, który zajmuje znaczącą rolę w procesach związanych z oczyszczaniem wód.
• Nieopodal stacji, pod numerem 126a, znajduje się dom mieszkalny pracowników Stacji Pomp Rzecznych, który został wzniesiony około roku 1932. Budynek ten pełnił nie tylko funkcję mieszkaniową, ale również stanowił istotny element systemu pracy stacji.

Wszystkie te budynki nie tylko wzbogacają architekturę okolice, ale i stanowią istotne fragmenty warszawskiej historii, ukazując zmiany, jakie zachodziły w infrastrukturze miasta na przestrzeni lat.

---

Oceń: Stacja Pomp Rzecznych w Warszawie

---