Biuro Informacji Kredytowej

---

Regulacje prawne

Biuro Informacji Kredytowej S.A. funkcjonuje z upoważnienia art. 105 ust. 4 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (Dz.U. z 2021 r. poz. 2439). Zgodnie z tym przepisem, banki, we współpracy z bankowymi izbami gospodarczymi, mają możliwość utworzenia instytucji odpowiedzialnej za gromadzenie, przetwarzanie oraz udostępnianie informacji. W szczególności dotyczą one:

• banków, które mogą otrzymywać informacje stanowiące tajemnicę bankową, konieczne dla wykonywania czynności bankowych oraz stosowania wewnętrznych metod i modeli, zgodnie z przepisami części trzeciej rozporządzenia nr 575/2013,
• instytucji upoważnionych do udzielania kredytów, które mogą uzyskiwać te informacje na potrzeby udzielania kredytów, pożyczek, gwarancji bankowych oraz poręczeń,
• instytucji kredytowych, dla których dostęp do danych jest niezbędny w celu dokonania oceny zdolności kredytowej konsumenta, zgodnie z art. 9 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim,
• instytucji pożyczkowych oraz innych podmiotów wymienionych w art. 59d ustawy o kredycie konsumenckim, które na zasadzie wzajemności mogą mieć dostęp do informacji dotyczących tajemnicy bankowej w celu dokonania oceny zdolności kredytowej.

Gromadzone przez Biuro Informacji Kredytowej S.A. informacje obejmują dane osobowe, które są chronione zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych, zwane RODO. Zgodnie z tym rozporządzeniem, przetwarzanie danych osobowych jest dozwolone, jeśli wynika to z przepisów prawa. Wyjątkowe upoważnienie ustawowe dla działalności Biura do przetwarzania takich danych, w tym informacji stanowiących tajemnicę bankową, można znaleźć w art. 105 ust. 4 oraz art. 105a ustawy Prawo bankowe.

Nowe regulacje w zakresie udostępniania informacji gospodarczych oraz wymiany danych umożliwiły współpracę z Biurami Informacji Gospodarczej, co poszerzyło zakres informacyjny raportów kredytowych o dane z tych instytucji.

Biuro Informacji Kredytowej S.A., funkcjonujące zgodnie z Prawem bankowym, na podstawie art. 12a ust. 3 ustawy z 19 sierpnia 2011 r. o usługach płatniczych (Dz.U. z 2024 r. poz. 30), ma prawo do gromadzenia oraz udostępniania informacji odniesionych do użytkowników instrumentów płatniczych.

Zadania

Biuro Informacji Kredytowej pełni kluczową rolę w gromadzeniu oraz udostępnianiu informacji o zobowiązaniach kredytowych, które obejmują kredyty, pożyczki, karty kredytowe, a także limity oraz poręczenia. Celem tego działania jest wsparcie instytucji finansowych w efektywnym zarządzaniu ryzykiem związanym z udzielaniem kredytów, jak również w ograniczaniu ryzyka wyłudzeń. Informacje z BIK są niezwykle istotne dla kredytodawców, ponieważ pozwalają na ocenę wiarygodności finansowej zarówno konsumentów, jak i przedsiębiorców starających się o finansowanie. Biuro przetwarza nie tylko pozytywne, ale i negatywne dane, co jest kluczowe dla przeprowadzania rzetelnych analiz kredytowych.

Jednym z narzędzi, które Biuro Informacji Kredytowej udostępnia, jest Raport Kredyt Trendy. Dokument ten przedstawia istotne informacje oraz analizy dotyczące polskiego rynku kredytów, w tym kredytów konsumpcyjnych, mieszkaniowych oraz kart kredytowych. Analizy te obejmują portfel kredytowy sektora bankowego, w tym instytucji takich jak SKOK-i, oraz różne przedsiębiorstwa sektora pożyczkowego. Raport oparty jest na danych pochodzących z baz informacyjnych BIK, co zwiększa jego rzetelność.

Dodatkowo, Biuro co miesiąc publikuje Newsletter Kredytowy BIK, który stanowi podsumowanie sytuacji na rynku kredytowym w Polsce. Dokument ten zawiera szczegółowe statystyki dotyczące danych zgromadzonych w bazach BIK, które są zbierane przez instytucje finansowe (banki komercyjne, spółdzielcze oraz SKOK-i). Materiał jest efektem pracy zespołu analityków Departamentu Business Intelligence.

Na koniec, Biuro również regularnie udostępnia informacje dotyczące rynku mieszkaniowego, w tym wskaźnik BIK Indeks. Indeks ten jest obliczany na podstawie liczby zapytań o kredyty mieszkaniowe, z wyłączeniem tych na kwoty przekraczające 1 milion złotych oraz z eliminowaniem zapytań o tego samego klienta w ciągu kolejnych 90 dni. Metodyka jego obliczeń została opracowana we współpracy z Instytutem Rozwoju Gospodarczego SGH i jest publikowana co miesiąc.

Instytucje współpracujące

Biuro Informacji Kredytowej współpracuje z szerokim zakresem instytucji finansowych w Polsce. W skład tej współpracy wchodzą wszystkie banki komercyjne oraz spółdzielcze działające na terenie kraju, a także wiele firm pożyczkowych, które oferują swoje usługi dla osób zadłużonych. To partnerstwo z chęcią dąży do podnoszenia standardów świadczonych usług finansowych.

W ramach swojej działalności, Biuro Informacji Kredytowej współpracuje z Biurem Informacji Gospodarczej InfoMonitor, co pozwala na zbudowanie tak zwanej Grupy BIK. Ta zintegrowana struktura działa na rzecz ogólnego dobra systemu bankowego w Polsce, a jej celem jest wspieranie transparentności oraz wymiany informacji między sektorem bankowym a przedsiębiorcami w różnych branżach.

Współpraca ta nie tylko usprawnia procesy związane z udzielaniem kredytów, ale również poprawia dostępność informacji, co jest kluczowe dla podejmowania odpowiedzialnych decyzji finansowych zarówno przez banki, jak i przez potencjalnych kredytobiorców.

Historia

W 1991 roku z inicjatywy Związku Banków Polskich powstała inicjatywa znana jako „Bankowy rejestr klientów czasowo niewywiązujących się z zobowiązań”. Ustawa Prawo bankowe uchwalona w 1997 roku otworzyła drogę do wzajemnej wymiany informacji dotyczących kredytobiorców pomiędzy bankami. W tym samym roku zrodziło się Biuro Informacji Kredytowej – instytucja, której kluczowym celem jest pośrednictwo w przekazywaniu informacji o rzetelności kredytowej klientów. System wymiany informacji kredytowej stał się fundamentalnym elementem rozwiniętej gospodarki rynkowej, zarówno w Europie, jak i na świecie. Obecnie w systemach BIK bierze udział ponad 680 instytucji finansowych.

Polski system wymiany informacji ewoluował przez wiele lat. Jego fundamentem są zasady wzajemności, które zapewniają, że wszystkie gromadzone dane są przechowywane w jednym miejscu i udostępniane uczestnikom systemu, którzy zasilają go własnymi informacjami. Z początkiem 2000 roku baza danych została zarejestrowana przez Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych (GIODO). W listopadzie tego samego roku uruchomiono System Informacji BIK – Klient Indywidualny. W 2001 roku w bazie BIK zaczęły pojawiać się pierwsze dane dotyczące zaciągniętych kredytów, a od tego momentu liczba wprowadzanych informacji systematycznie wzrastała. Obecnie zasoby informacyjne BIK obejmują ponad 137 milionów rachunków kredytowych, które są przypisane do 23 milionów Polaków.

W lutym 2004 roku Biuro Informacji Kredytowej wprowadziło dodatkową usługę – ocenę punktową, znaną jako scoring kredytowy. Kolejnym krokiem w rozwoju wymiany informacji kredytowej było powołanie Systemu Informacji BIK – Przedsiębiorca, co umożliwiło ocenę wiarygodności oraz zdolności kredytowej firm. W 2013 roku według raportu „Doing Business” sporządzonego przez ekspertów Banku Światowego, Polska stała się jednym z liderów w zestawieniu zarówno w regionie, jak i na całym świecie pod względem jakości systemu wymiany informacji kredytowej. Rozwiązania wypracowane przez Biuro Informacji Kredytowej uzyskały maksymalną notę 6 punktów.

W kwietniu 2013 roku BIK uruchomiło nowy portal internetowy dla konsumentów. Portal ten umożliwia użytkownikom dostęp do ich historii kredytowej, a także aktywowanie Alertu, który chroni przed wyłudzeniem kredytu. Użytkownicy są informowani o ewentualnym pogorszeniu się ich historii kredytowej oraz mają możliwość zastrzeżenia utraconego dowodu osobistego w bazie Dokumenty Zastrzeżone, którą prowadzi Związek Banków Polskich. W 2016 roku Biuro wprowadziło platformę antyfraudową, która jest stale rozbudowywana o nowe funkcjonalności. Platforma ta zdobyła tytuł HIT Roku w 2017 roku w rankingu Techno Biznes przygotowywanym przez Gazetę Bankową.

Rola społeczna

System wymiany informacji kredytowej przynosi istotne korzyści, w szczególności w aspekcie zapobiegania zjawisku nadmiernego zadłużenia. Dzięki wymianie informacji na temat istniejących zobowiązań, możliwe staje się prawidłowe ocenienie realnej zdolności kredytowej oraz stopnia obciążenia klienta w kontekście zarządzania długiem. Co więcej, daje to możliwość pożyczania pieniędzy wyłącznie osobom, które będą w stanie terminowo spłacać swoje zobowiązania.

Działania Biura Informacji Kredytowej mają również na celu ograniczenie „asymetrii informacyjnej” pomiędzy kredytodawcami a kredytobiorcami. Klienci zyskują dostęp do danych zgromadzonych w BIK, co w znaczący sposób redukuje przewagę informacyjną, jaką mogą mieć banki w relacjach ze swoimi klientami.

Warto również podkreślić, że blisko 90% zebranych przez BIK danych ma charakter pozytywny. Świadczą one o terminowym regulowaniu zobowiązań kredytowych przez klientów instytucji finansowych. Dzięki tym informacjom klienci mogą budować pozytywną historię kredytową, która jest potwierdzeniem ich rzetelności oraz wiarygodności finansowej.

Biuro Informacji Kredytowej angażuje się także w działalność społeczną, prowadząc akcję nieskradzione.pl. Ta ogólnopolska inicjatywa edukacyjna jest realizowana w partnerstwie z Komendą Główną Policji i ma na celu odpowiedź na narastające zagrożenie związane z kradzieżą tożsamości. W ramach tej akcji opracowano m.in. dedykowany portal informacyjny, który udostępnia szereg poradników dotyczących ochrony tożsamości oraz skutków związanych z jej utratą.

Scoring (ocena punktowa)

Scoring BIK stanowi kluczowy element wśród metod oceny ryzyka kredytowego, pozwalając na punktową analizę wiarygodności kredytobiorcy. System ten działa poprzez porównanie profilu danej osoby z innymi klientami, którzy wcześniej uzyskali kredyty. Im większe podobieństwo między profilem potencjalnego kredytobiorcy a tymi, którzy regularnie spłacają swoje zobowiązania, tym wyższa ocena jest przyznawana.

Liczba punktów przypisana klientowi jest obliczana przy użyciu skomplikowanej formuły matematycznej, która bazuje na szerokiej gamie informacji związanych z historią i aktywnością kredytową danej osoby. Do analizowanych danych należą zarówno pozytywne, jak i negatywne wydarzenia mające miejsce w przeszłości kredytobiorcy. Te informacje można podzielić na cztery główne kategorie: jakość kredytów, aktywność kredytowa, wykorzystanie limitów kredytowych oraz częstotliwość ubiegania się o nowe kredyty.

W 2018 roku poddano rewolucyjnym zmianom sposób prezentacji przyznawanej oceny punktowej. Dotychczas prezentowana była ona na zasadzie gwiazdek – maksymalnie pięciu – przypisanych w zależności od liczby zdobytych punktów, które mieściły się w zakresie od 192 do 631. Obecnie w celu uproszczenia, ocena jest udostępniana wyłącznie w formie punktowej, w skali od 1 do 100 punktów.

Warto jednak pamiętać, że niezależnie od przyznanego scoringu BIK, wiele instytucji kredytowych korzysta również z własnych systemów oceny klientów, co może wpłynąć na decyzje o przyznaniu kredytu.

Na skutek wprowadzenia przepisów RODO z dnia 25 maja 2018 roku, zmieniły się również zasady dostępu do raportu BIK. Wcześniej klienci mieli możliwość pobrania raportu w formie „informacji ustawowej”. Teraz, aby uzyskać dostęp do „kopii danych”, należy złożyć odpowiedni wniosek. W praktyce proces ten stał się dłuższy, co przyczyniło się do wzrostu liczby płatnych usług oferujących pomoc w uzyskaniu raportu.

Usuwanie danych z BIK

Odpowiedzialność za zapewnienie rzetelności i poprawności informacji przesyłanych do Biura Informacji Kredytowej spoczywa na bankach oraz instytucjach udzielających kredytów konsumenckich. Tylko ten, kto dostarczył konkretne dane do BIK, ma możliwość ich poprawienia lub usunięcia, w przypadku stwierdzenia nieaktualności.

Regulacje dotyczące przekazywania informacji do Biura Informacji Kredytowej są ściśle określone przez Prawo bankowe, które również definiuje zasady ich usuwania. Kluczowe jest to, że usunięcie historii kredytowej z BIK jest możliwe wyłącznie w przypadku, gdy zobowiązania zostały całkowicie spłacone i zamknięte, a co więcej, nie wystąpiły opóźnienia w spłacie, które przekraczałyby 60 dni. Stanowi to przykład danych pozytywnych. W odniesieniu do danych negatywnych, ich usunięcie następuje po upływie 5 lat od momentu spłaty.

Przechowywanie danych pozytywnych stanowi potwierdzenie wiarygodności oraz rzetelności kredytowej, co ułatwia otrzymanie kolejnych kredytów na bardziej korzystnych warunkach. Ponadto, Biuro Informacji Kredytowej ma prawo korzystać z przechowywanych danych w celach statystycznych przez okres nieprzekraczający 12 lat.

---

Oceń: Biuro Informacji Kredytowej

---