Jerzy Pawłowski (szermierz)

---

Życiorys

Jerzy Pawłowski przyszedł na świat w rodzinie o bogatych tradycjach patriotycznych, gdzie wartości narodowe były pielęgnowane od pokoleń. Jego ojciec, jako żołnierz Armii Krajowej, wziął udział w heroicznej walce podczas Powstania Warszawskiego, dostarczając powstańcom cenne zaopatrzenie, takie jak żywność i papierosy. Niestety, w trakcie dramatycznej ewakuacji, w okolicy stadionu Legii Warszawa, stracił oko, co na zawsze zmieniło jego życie.

Po zakończeniu działań wojennych, Pawłowski kontynuował swoją edukację. Ukończył liceum ogólnokształcące, a następnie podjął studia na Wydziale Prawa Uniwersytetu Warszawskiego, co dało mu solidne podstawy do dalszej kariery.

Kariera sportowa

Podczas poszukiwań znajdujących się w okopach, Jerzy Pawłowski natrafił na oficerską szablę, co było dla niego znaczącym momentem. W 1948 roku z wielką uwagą śledził relacje z olimpijskich zmagań w Londynie, a 9 maja 1949 roku postanowił rozpocząć swoją przygodę ze szermierką, dołączając do klubu ZKS Ogniwo.

W 1950 roku, na mistrzostwach Polski, Pawłowski zdobył tytuł wicemistrza, przegrywając w finale z Marianem Suskim. Zaledwie rok później, w związku z powołaniem do wojska, rozpoczął treningi w CWKS, gdzie został pod opieką węgierskiego trenera Janosa Keveya. W tym samym roku osiągnął znaczący sukces, zdobywając mistrzostwo Polski we florecie. W trakcie jednej z walk pokonał przedwojennego olimpijczyka Antoniego Sobika i miał zaszczyt reprezentować Polskę na igrzyskach olimpijskich w Helsinkach. Tam, choć indywidualnie odpadł w ćwierćfinałach, w rywalizacji drużynowej Polska zajęła lokaty 5-8.

Rok 1956 przyniósł mu spektakularne osiągnięcie w Melbourne, gdzie zdobył dwa srebrne medale w szermierce – zarówno w rywalizacji indywidualnej, jak i drużynowej, współpracując w tym sukcesie z Marianem Kuszewskim, Zygmuntem Pawlasem, Andrzejem Piątkowskim, Wojciechem Zabłockim oraz Ryszardem Zubem. W 1957 roku, podczas mistrzostw świata w Paryżu, Jerzy Pawłowski stał się pierwszym polskim indywidualnym mistrzem świata w szermierce, co stanowiło kształtującą chwilę w jego karierze. Dwa lata później, na mistrzostwach świata w Budapeszcie, przyczynił się do zdobycia przez Polskę pierwszego tytułu drużynowych mistrzów świata, pokonując w emocjonującej walce Węgra Rudolfa Kárpátiego.

W 1960 roku, podczas igrzysk w Rzymie, zdobył ze swoją drużyną srebrny medal w szabli, a w składzie zespołu znaleźli się Pawłowski, Kuszewski, Piątkowski, Zub, Zabłocki oraz Emil Ochyra. Na mistrzostwach świata w Turynie w 1961 roku na poziomie indywidualnym zajął 4. miejsce, jednak drużynowo zdobył kolejny tytuł mistrza świata. Z kolei w 1964 roku na igrzyskach w Tokio, wraz z drużyną, cieszył się z brązowego medalu. Swoją karierę wieńczył złotym medalem w szabli na igrzyskach olimpijskich w Meksyku w 1968 roku.

Oprócz sukcesów na igrzyskach olimpijskich, Jerzy Pawłowski zdobył także 19 medali mistrzostw świata, w tym aż siedem złotych (w latach 1957, 1965, 1966 indywidualnie oraz 1959, 1961, 1962, 1963 drużynowo). Był czternastokrotnym mistrzem Polski w szabli i florecie. W 1967 roku Międzynarodowa Federacja Szermiercza przyznała mu miano najlepszego szablisty wszech czasów. W latach 1970–1974 pełnił zaszczytną funkcję prezesa Polskiego Związku Szermierczego, a także ukończył studia prawnicze na Wydziale Prawa Uniwersytetu Warszawskiego.

Na początku 1952 roku, Pawłowski otrzymał zaszczytny tytuł mistrza sportu, a w Plebiscycie Przeglądu Sportowego dwukrotnie (w latach 1957 i 1968) został uznany najlepszym sportowcem roku w Polsce. Zmarł w Falenicy, gdzie spędził ostatnie lata życia, a jego ostatnie miejsce spoczynku znajduje się na cmentarzu w Falenicy.

Działalność szpiegowska

Jerzy Pawłowski, znany również z działalności szpiegowskiej, był agentem o szerokim zakresie aktywności i współpracy z różnymi służbami. W tamtym czasie jego działalność obejmowała współpracę z UBP, gdzie operował jako agent o pseudonimie Papuga, a także z TW Zarządu II SG WP, posługując się pseudonimem Szczery.

Od 1964 roku Pawłowski był agentem wywiadu CIA, znanym pod imieniem Paweł. Został zwerbowany na terenie Stanów Zjednoczonych, gdzie przekazywał Amerykanom istotne informacje dotyczące osób z wyższych kręgów polityczno-wojskowych, obejmujące zarówno kwestie personalne, jak i towarzyskie.

Jego kariera szpiegowska zakończyła się aresztowaniem w Polsce w 1975 roku pod zarzutem szpiegostwa na rzecz Stanów Zjednoczonych. Pawłowski zadeklarował, że sam poinformował polskie organy ścigania o swoim związku z CIA. 8 kwietnia 1976 roku zapadł wyrok skazujący, który uwzględniał karę 25 lat pozbawienia wolności, utratę praw publicznych na 10 lat, degradację do stopnia szeregowca, a także pozbawienie honorowych odznaczeń, w tym Krzyży Kawalerskiego i Oficerskiego Orderu Odrodzenia Polski.

Po odbyciu dekady w więzieniu, w 1985 roku Pawłowski zostaje ułaskawiony w ramach wymiany szpiegów, która miała miejsce na moście Glienicke pomiędzy Poczdamem a Berlinem Zachodnim. W ramach tego tranzytu miał być wymieniony m.in. za wywiadowcę SB Mariana Zacharskiego. Mimo tej propozycji zdecydował się jednak pozostać w Polsce.

Po wypuszczeniu na wolność powrócił do amatorskiego uprawiania szermierki, chociaż zawodowe starty zostały mu zakazane przez władze sportowe. W późniejsze lata życia Pawłowski zajął się malarstwem, zwłaszcza pejzażowym oraz bioenergoterapią. Napisał również dwie książki: „Trud olimpijskiego złota” (Warszawa 1973) i „Najdłuższy pojedynek. Spowiedź szablisty wszech czasów – agenta CIA”.

Życie prywatne

Jerzy Pawłowski był osobą o ciekawym życiu osobistym. Był dwukrotnie żonaty. Jego pierwszą żoną była aktorka Teresa Szmigielówna, z którą doczekał się syna Piotra, który niestety zmarł w 2021 roku i był znanym kajakarzem. Z kolei z drugą żoną, Iwoną, miał syna Michała.

Rodzina Jerzego Pawłowskiego jest również znana w świecie sztuki. Jego wnukami są utalentowani aktorzy, Stefan oraz Józef Pawłowscy, którzy kontynuują rodzinną tradycję aktorską.

Upamiętnienie

W 2007 roku miał miejsce debiut spektaklu Teatru Telewizji pod tytułem Kryptonim Gracz, którego scenariusz i reżyserię przygotowała Agnieszka Lipiec-Wróblewska. Tematyka tego przedstawienia koncentruje się głównie na życiu pozasportowym Jerzego Pawłowskiego, co czyni je wyjątkowym w kontekście jego biografii. Premiera tego spektaklu odbyła się 28 stycznia 2008 roku, a w główną rolę wcielił się znany aktor, Zbigniew Zamachowski.

Warto również zaznaczyć, że 2 lipca 2017 roku Jerzy Pawłowski został uhonorowany gwiazdą w Alei Gwiazd Sportu we Władysławowie, co jest znaczącym wyróżnieniem w jego karierze oraz wkładzie w polski sport.

---

Oceń: Jerzy Pawłowski (szermierz)

---