Jan Dawid Landau

Polityka i administracja

Jan Dawid Landau, znany również jako „Dudek”, to postać, która zapisała się na kartach historii jako jeden z znaczących żydowskich działaczy oporu podczas II wojny światowej. Urodził się 15 marca 1921 roku w Warszawie, a swoje życie zakończył 16 maja 1996 roku w Melbourne.

W Australii funkcjonował pod nazwą David Landau lub David J. Landau. W trakcie najciemniejszych dni okupacji, Landau był aktywnym uczestnikiem ruchu oporu w warszawskim getcie.

Był członkiem Żydowskiego Związku Wojskowego, organizacji, która odgrywała kluczową rolę w walce z nazistowskim prześladowaniem Żydów. W szczególności wyróżnił się jako jeden z uczestników powstania w getcie warszawskim, które miało miejsce w 1943 roku.

Jego doświadczenia z czasów wojny zostały spisane, a autorstwo wspomnień stanowi ważny element dokumentacji wydarzeń, które miały miejsce w tym tragicznym okresie.

Życiorys

Jan Dawid Landau, pochodzący z zamożnej rodziny polsko-żydowskiej, cieszył się pewnym uznaniem w stolicy Polski przed II wojną światową, gdzie jego rodzina była znana z handlu futrami. Jak informuje książka pod redakcją Mariana Turskiego, nosząca tytuł „Losy żydowskie. Świadectwo żywych”, w 1940 roku Landau zdołał opuścić getto warszawskie. Krótko po tym, przez pewien czas, był zaangażowany w działalność partyzancką, przynależąc do oddziału dowodzonego przez Henryka Iwańskiego, znanego pod pseudonimem „Bystry”. To był także trudny czas dla jego rodziny, gdyż w tym samym roku zmarła jego matka.

W dramatycznych okolicznościach uciekł z pociągu, który wiózł go do obozu koncentracyjnego na Majdanku. Po powrocie do getta zaangażował się w działania prawicowej organizacji Betar. Właśnie w wrześniu 1942 roku pełnił w getcie rolę ochroniarza Jana Karskiego, co wskazuje na jego aktywne zaangażowanie w walce o przetrwanie.

Landau brał również udział w heroicznych zmaganiach podczas powstania w getcie warszawskim. Do czasu wyzwolenia Warszawy przez Armię Czerwoną, ukrywał się z grupą dziesięciu osób, w tym ze swoją żoną Zofią, w zniszczonym mieście. W czasie okupacji niemieckiej stracił ojca oraz młodszego brata, natomiast jego inny brat został deportowany do Auschwitz-Birkenau w wyniku sprawy związanej z Hotelem Polskim. Jak sam opowiadał, był jednym z nielicznych członków Żydowskiego Związku Wojskowego, którzy przetrwali straszne czasy wojny.

Po zakończeniu wojny Landau opuścił Polskę, udając się na Zachód przez Czechosłowację, Niemcy i Francję. W 1947 roku osiedlił się w Australii. Początkowo zarabiał na życie handlem odzieżą, a z czasem zajął się nieruchomościami. W późniejszych latach życia napisał książkę wspomnieniową pt. „Caged – A story of Jewish Resistance”, która została opublikowana po jego śmierci w 2000 roku. Choć Moshe Arens uznał tę publikację za wartościowy dokument dotyczący działalności Żydowskiego Związku Wojskowego, historycy poddali w wątpliwość wiele zawartych w niej informacji. W 2005 roku do redakcji Ha-arec wpłynął list od Awrahama Cykierta, który twierdził, że to on napisał wspomnienia dla Landaua za wynagrodzenie, a córka zmarłego dodała własne pomysły do tej polemicznej publikacji.

Jan Dawid Landau pozostaje jednym z wyrazistych bohaterów książki Henryka Grynberga zatytułowanej „Janek i Maria”, co podkreśla jego znaczenie w kontekście historii Żydów w Polsce.

Przypisy

  1. Letters to the Editor, „Haaretz” [dostęp 03.04.2023 r.]
  2. Dariusz Libionka & Laurence Weinbaum Bohaterowie, hochsztaplerzy, opisywacze Wokół Żydowskiego Związku Wojskowego, Warszawa: 2011.
  3. Inskrypcja na tablicy upamiętniającej Jacka Eisnera i Dawida „Dudka” Landaua na Cmentarzu Żydowskim przy ul. Okopowej w Warszawie.

Oceń: Jan Dawid Landau

★★★★★
Średnia ocena:4.94 Liczba ocen:10