Szapsel Rotholc

Sport i rekreacja

Szapsel Rotholc to postać, która z pewnością zyskała trwałe miejsce w historii polskiego boksu. Urodził się 7 lutego 1913 roku w Warszawie, a swoją karierę rozpoczął w czasach, gdy boks stawał się coraz bardziej popularny w Polsce.

Jego osiągnięcia na ringu były znaczące i przyczyniły się do rozwoju tej dyscypliny sportu. Rotholc, pochodzenia żydowskiego, zdobył brązowy medal mistrzostw Europy, co podkreśla jego umiejętności oraz determinację, które towarzyszyły mu w trakcie kariery sportowej.

Rotholc zmarł 29 lutego 1996 roku w Montrealu, pozostawiając po sobie nie tylko wspomnienia wśród fanów boksu, ale także inspirację dla przyszłych pokoleń bokserów.

Życiorys

Młodość i kariera bokserska

Szapsel Rotholc był osobą, która pomimo trudnych warunków, w jakich przyszło mu żyć, osiągnęła wybitne rezultaty w sporcie. Urodził się w biednej rodzinie, jako syn Lejba i Liby. Swoją edukację zakończył na szkole podstawowej, a następnie zdobył zawód zecera-drukarza.

Pracował w drukarni, która mieściła się przy ulicy Granicznej 12. W wieku 17 lat rozpoczął treningi bokserskie i bardzo szybko zyskał uznanie w świecie boksu. Rotholc był znany jako jeden z najlepszych pięściarzy warszawskiej Gwiazdy, klubu, który odnosił sukcesy na wielu polskich ringach.

W latach 30. stał się jednym z wiodących bokserów wagi muszej w Polsce. Dokonał znaczących osiągnięć, zdobywając tytuł mistrza Warszawy w swojej kategorii wagowej wielokrotnie, a w 1933 roku uważany był za pierwszego żydowskiego mistrza Polski. W następnym roku zajął drugie miejsce, a na Mistrzostwach Europy w 1934 roku w Budapeszcie zdobył brązowy medal.

W latach 1934–1939 był nieodłącznym członkiem reprezentacji Polski, biorąc udział w 16 walkach, z których 14 zakończyło się jego zwycięstwem, a jedna była remisem. W istocie, spośród 135 przygotowanych przed nim walk, triumfował w ponad 120. Głośnym echem odbiło się jego zwycięstwo nad Nikolausem Obermauerem, które miało miejsce w Hali Stulecia we Wrocławiu kilka dni po Nocy Kryształowej. To starcie, w którym Rotholc odniósł zwycięstwo, miało istotne znaczenie w środowisku żydowskim w Polsce.

W 1936 roku miał nadzieję na występ podczas Letnich Igrzysk Olimpijskich w Berlinie, jednak kontuzja dłoni uniemożliwiła mu rywalizację. Z racji tego, że w jego miejsce wystawiono Edmunda Sobkowiaka, Rotholc stracił możliwość udziału w turnieju olimpijskim. Po swoich działaniach został usunięty z żydowskiego Związku Drukarzy, a jego życie zaczęło się zmieniać, gdyż zaczął pracować jako szofer-mechanik.

Był osobą niezwykle popularną wśród fanów boksu w Warszawie. W latach 1934 i 1935 zajmował kolejno 10. i 6. miejsce w Plebiscycie „Przeglądu Sportowego” na najlepszego sportowca w Polsce, a w 1936 roku zdobył 3. miejsce w plebiscycie na najlepszego polskiego pięściarza.

W 1939 roku Polskie Zrzeszenie Bokserskie zwróciło się do Polskiego Komitetu Olimpijskiego z prośbą o niewyznaczanie Rotholca na członka reprezentacji na Letnie Igrzyska Olimpijskie w Helsinkach w 1940 roku. Wkrótce po tym nasiłisł na zakończenie kariery sportowej, zakładając drukarnię przy ulicy Senatorskiej w Warszawie.

II wojna światowa

Wraz z wybuchem II wojny światowej, Rotholc wziął udział w kampanii wrześniowej. Po pewnym czasie, 17 września 1939 roku, został wzięty do niewoli radzieckiej w Trembowli i trafił do obozu jenieckiego w Kozielsku. Z tego miejsca, dzięki wymianie jeńców, został przewieziony do niemieckiego obozu w Żaganiu.

Po powrocie do Warszawy, na polecenie Josefa Meisingera, ówczesnego Komendanta SD i Policji Bezpieczeństwa, Rotholc został brutalnie pobity, co miało być represją za jego wcześniejsze zwycięstwo nad niemieckim bokserem.

Od 1940 roku żył w getcie warszawskim, gdzie pełnił funkcję członka Żydowskiej Służby Porządkowej. Choć jego statura nie spełniała wymagań, został jednym z najskuteczniejszych „grajków” – żydowskich policjantów. Umożliwiali oni szmugiel towarów do getta, korzystając z kontaktów z niemieckimi żandarmami. Rotholc sam relacjonował, że służbę na tym stanowisku pełnił do grudnia 1942 roku. Następnie pracował dla Werterfassung, zorganizowanego przez Niemców przedsiębiorstwa zajmującego się zbieraniem i segregowaniem mienia po deportowanych Żydach. Dnia 21 kwietnia 1943 roku, kiedy w getcie wybuchło powstanie, udało mu się przedostać z powrotem na „stronę aryjską”.

Podczas powstania warszawskiego ukrywał się w mieszkaniu przy ulicy Rymarskiej. Po zakończeniu walk, został zatrzymany przez Niemców, a następnie zmuszony do rozbierania barykad. Po pewnym czasie przebywał w obozie przejściowym przy kościele św. Wojciecha oraz w obozie w Pruszkowie, skąd został deportowany do Niemiec, gdzie pracował w Zakładach Kruppa w Essen.

Po 1945 roku

Po zakończeniu wojny Rotholc wrócił do Polski, osiedlając się w Łodzi, gdzie podjął pracę jako zecer. Mimo że zaczął znów trenować boks, nie występował już na zawodach bokserskich.

W listopadzie 1946 roku złożono przeciw niemu oskarżenia przed Sądem Społecznym przy Centralnym Komitecie Żydów Polskich o współpracę z Niemcami w getcie warszawskim. Rotholc sam poprosił o rehabilitację, ponieważ chciał wziąć udział w zawodach sportowych za granicą z reprezentacją Polski. Na rozprawie zeznania świadków były podzielone – część z nich stwierdziła, że Rotholc pomagał im podczas deportacji, inni wskazywali na przemoc wobec Żydów z jego strony. Ostatecznie skazano go na dwuletnie wykluczenie ze społeczności żydowskiej i trzyletnie zawieszenie praw cywilnych dotyczących uczestnictwa w organizacjach społecznych i sportowych. Wyrok ten jednak uchylono w czerwcu 1948 roku, dzięki staraniom obrońcy, gdyż sąd powołał się na pozytywne opinie Państwowego Urzędu Wychowania Fizycznego.

Następnie, Rotholc podjął pracę jako trener w klubie Zryw Łódź. W 1948 roku nielegalnie opuścił Polskę, docierając do Belgii, gdzie mieszkał jego syn. Z Belgii, w 1951 roku, emigrował do Kanady, gdzie przez resztę życia mieszkał w Montrealu, pracując zawodowo jako kuśnierz. Niestety, nigdy więcej nie odwiedził swojego rodzinnego kraju.

Życie prywatne

Mężczyzna ten miał brata, który stracił życie po stronie aryjskiej w wyniku likwidacji hotelu Polskiego. W 1937 roku zawarł związek małżeński z Marią Grynszpan, krawcową, która była zatrudniona w Domu Mody Bogusława Hersego. W okresie okupacji, w 1944 roku, Maria została zmuszona do ukrywania się w Międzylesiu. Niestety, została zadenuncjowana przez Polkę i brutalnie zamordowana przez Niemców. Para doczekała się syna, Ryszarda, który zdołał przeżyć wojnę. Po powrocie z Niemiec, w Łodzi, ożenił się ponownie, tym razem z Franciszką.

W kulturze

Jakub Szapira jest postacią literacką, która w dużej mierze zainspirowała twórczość współczesnych autorów. Jego pierwowzór można odnaleźć w dwóch książkach Szczepana Twardocha: „Król” oraz „Królestwo”, które zostały również zaadaptowane na ekran w postaci serialu opartego na „Królu”.

Interesującym elementem fabuły jest także odtworzona w literaturze walki pięściarskiej z Wernerem Spannagelem, która miała miejsce w Poznaniu w 1934 roku. Ta scena znalazła swoje miejsce w powieści „Mora” autorstwa Piotra Bojarskiego.

Przypisy

  1. Jakub Szymczak: Ja łebków nie dawałem. Procesy przed Żydowskim Sądem Społecznym. Wołowiec: Wydawnictwo Czarne, 2022, s. 73. ISBN 978-83-8191-524-3.
  2. Jakub Szymczak: Ja łebków nie dawałem. Procesy przed Żydowskim Sądem Społecznym. Wołowiec: Wydawnictwo Czarne, 2022, s. 72. ISBN 978-83-8191-524-3.
  3. Jakub Szymczak: Ja łebków nie dawałem. Procesy przed Żydowskim Sądem Społecznym. Wołowiec: Wydawnictwo Czarne, 2022, s. 71. ISBN 978-83-8191-524-3.
  4. Jakub Szymczak: Ja łebków nie dawałem. Procesy przed Żydowskim Sądem Społecznym. Wołowiec: Wydawnictwo Czarne, 2022, s. 67. ISBN 978-83-8191-524-3.
  5. Jakub Szymczak: Ja łebków nie dawałem. Procesy przed Żydowskim Sądem Społecznym. Wołowiec: Wydawnictwo Czarne, 2022, s. 63−64. ISBN 978-83-8191-524-3.
  6. Jakub Szymczak: Ja łebków nie dawałem. Procesy przed Żydowskim Sądem Społecznym. Wołowiec: Wydawnictwo Czarne, 2022, s. 58. ISBN 978-83-8191-524-3.
  7. Jakub Szymczak: Ja łebków nie dawałem. Procesy przed Żydowskim Sądem Społecznym. Wołowiec: Wydawnictwo Czarne, 2022, s. 57. ISBN 978-83-8191-524-3.
  8. Jakub Szymczak: Ja łebków nie dawałem. Procesy przed Żydowskim Sądem Społecznym. Wołowiec: Wydawnictwo Czarne, 2022, s. 56. ISBN 978-83-8191-524-3.
  9. Grażyna Pawlak, Daniel Grinberg, Maciej Sadowski: Bądź silny i odważny. Żydzi – sport – Warszawa. Warszawa: Fundacja im. prof. Mojżesza Schorra, 2013, s. 142. ISBN 978-83-936384-1-3.
  10. Jakub Szymczak: Ja łebków nie dawałem. Procesy przed Żydowskim Sądem Społecznym. Wołowiec: Wydawnictwo Czarne, 2022, s. 52. ISBN 978-83-8191-524-3.
  11. Andrzej Żbikowski: Sąd Społeczny przy CKŻP. Wojenne rozliczenia społeczności żydowskiej w Polsce. Warszawa: Żydowski Instytut Historyczny im. Emanuela Ringelbluma, 2014, s. 53−54. ISBN 978-83-61850-23-6.
  12. Jakub Szymczak: Ja łebków nie dawałem. Procesy przed Żydowskim Sądem Społecznym. Wołowiec: Wydawnictwo Czarne, 2022, s. 42. ISBN 978-83-8191-524-3.
  13. Jakub Szymczak: Ja łebków nie dawałem. Procesy przed Żydowskim Sądem Społecznym. Wołowiec: Wydawnictwo Czarne, 2022, s. 41. ISBN 978-83-8191-524-3.
  14. Robert Gawkowski: Encyklopedia klubów sportowych Warszawy i jej najbliższych okolic w latach 1918–39. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2007, s. 296. ISBN 978-83-235-0382-8.
  15. Piotr Osmólski: Leksykon boksu. Warszawa: Sport i Turystyka, 1989, s. 217. ISBN 83-217-2680-1.
  16. Andrzej Żbikowski: Sąd Społeczny przy CKŻP. Wojenne rozliczenia społeczności żydowskiej w Polsce. Warszawa: Żydowski Instytut Historyczny im. Emanuela Ringelbluma, 2014, s. 50. ISBN 978-83-61850-23-6.
  17. Olympedia: Szapsel Rotholc Biographical information.
  18. Tadeusz Walichnowski: Rozmowy z Leistem hitlerowskim starostą Warszawy. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1986, s. 62. ISBN 83-01-06869-8.
  19. Lucjan Olszewski: Boks z Syrenką w herbie. Warszawa: Stołeczna Federacja Sportu − Warszawski Okręgowy Związek Bokserski, 1985, s. 63.
  20. i, Wyrok na Rotholza, „Głos Wielkopolski”, 08.12.1946 r.
  21. Zdrajca czy niewinny... . Szapsel Rotholc przed Sądem Rehabilitacyjnym w Warszawie, „Sport”, 28.11.1946 r. [dostęp 20.08.2020 r.]

Oceń: Szapsel Rotholc

★★★★★
Średnia ocena:4.78 Liczba ocen:13