Optymalny termin na wapnowanie przypada po zbiorze rośliny przedplonowej, jednak nie zawsze w tym czasie można je wykonać. Wysiew nawozów wapniowych na ściernisko daje możliwość ich dobrego wymieszania z warstwą uprawną gleby. Alternatywą dla stosowania wapna po zbiorze jest wapnowanie pogłówne. Powinno być ono traktowane jak rozwiązanie awaryjne, ponieważ nie daje takich efektów jak aplikacja wapna po zbiorze i jego dobre wymieszanie z glebą. Co warto wiedzieć o wapnowaniu pogłównym?
Spis treści
Dlaczego warto wapnować glebę?
Niskie pH gleby wpływa ujemnie na dostępność i przyswajalność składników pokarmowych. W efekcie czego, rośliny mniej efektywnie pobierają z gleby makro i mikroelementy, co przekłada się na niższe plonowanie, a także niższą jakość plonu handlowego. Dodatkowo w kwaśnej glebie, w roztworze glebowym zwiększa się stężenie toksycznych dla roślin kationów metali ciężkich: glinu, żelaza, kadmu, niklu i ołowiu. Ich wysokie stężenie prowadzi do znacznego spowolnienia rozwoju systemu korzeniowego, co pogłębia deficyt składników pokarmowych w roślinie oraz zmniejsza jej tolerancję na stresy środowiskowe. Rośliny ze słabo rozwiniętym systemem korzeniowym są bardziej wrażliwe na występujące często podczas sezonu wegetacyjnego deficyty wody.
Jakie wapno wybrać?
Nawozy wapniowe mogą być w formie tlenkowej lub węglanowej. Pierwszy z nich może być aplikowany tylko w przypadku wapnowania gleby bez okrywy z roślin uprawnych. Tlenek wapnia może uszkadzać liście roślin, zwłaszcza jeżeli podczas stosowania nawozów zawierających wapń w tej formie na roślinach jest wilgoć lub po aplikacji wystąpią opady deszczu. Wynika z tego jednoznacznie, że do stosowania pogłównego nadaje się tylko forma węglanowa, która jest bezpieczna dla roślin uprawnych rosnących podczas aplikacji nawozu. Wapno tlenkowe do efektywnego działania wymaga także wymieszania z glebą, co w warunkach prowadzenia uprawy jest niemożliwe do spełnienia. Rekomendowane jest też użycie wapna granulowanego, ponieważ jego wykorzystanie umożliwia utrzymanie wysokiej równomierności rozrzutu oraz zmniejsza ryzyko zanieczyszczenia roślin pyłem. Zagadnienia związane z doborem odpowiedniej formy nawozu porusza artykuł: https://osadkowski.pl/blog-agrotechnika/wapnowanie-gleby-dlaczego-warto-wybrac-wapno-granulowane. Wapno granulowane można też wysiewać dostępnym w praktycznie w każdym gospodarstwa klasycznym rozsiewaczem do nawozów.
Wapnowanie a nawożenie azotem
Wapnowanie pogłówne może być przeprowadzone jesienią lub wiosną. W przypadku aplikacji wiosennej należy pamiętać o zachowaniu 3-4 tygodniowej przerwy pomiędzy stosowaniem nawozów wapniowych i azotowych. W praktyce rolniczej zwykle nie ma większego problemu z zachowanie wskazanego interwału, ponieważ wapno można stosować dużo wcześniej na glebę bez okrywy śnieżnej. Pod warunkiem że gleba nie jest głęboko przemarznięta — możliwe jest w nią okresowe wsiąkanie wody i powierzchnia pokryta śniegiem nie przekracza 50%. W przypadku nieprzestrzegania zaleceń związanych minimalnym odstępem pomiędzy wapnowaniem a nawożeniem, dochodzi do strat azotu amonowego w wyniku jego ulatania do atmosfery.
Wapnowanie pogłówne — działanie interwencyjne
Wapnowanie gleby bez rośliny uprawnej pozwala na wymieszanie nawozu z warstwą uprawną gleby. Jest to bardzo istotne, ponieważ węglan wapnia jest bardzo słabo mobilny w glebie. Pod wpływem opadów przemieszcza się na odległość około 2 do 8 centymetrów. W związku z tym wapnowanie pogłówne nie zmieni pH gleby na głębszych poziomach warstwy uprawnej. Wapń wprowadzony w formie węglanu wapnia będzie mógł być za to efektywnie wykorzystany przez rośliny jako składnik pokarmowy. Wapnowanie pogłówne jest więc dobrym rozwiązaniem w uprawach, które reagują znacznym spadkiem plonu pod wpływem niedoboru wapnia, np. burak cukrowy, rzepak ozimy.
Ustalając dawkę nawozu wapniowego należy pamiętać o jej odpowiedniej modyfikacji. W przypadku wapna granulowanego nie należy aplikować więcej niż 50% zalecanej dawki CaO, natomiast jeżeli stosowane jest wapno pyliste, to nie powinna ona przekraczać 70%.
Przygotowanie pola pod kolejne uprawy
Wapnowanie pogłówne jesienne lub wiosenne ma ograniczony wpływ na bieżącą uprawę, jednak będzie dawało zdecydowanie więcej korzyści dla kolejnych upraw w zmianowaniu. Jeżeli uprawa prowadzona jest w stanowisku o niskim pH gleby, a uprawiane są rośliny bardzo wrażliwe na niski odczyn gleby (jęczmień jary, jęczmień ozimy) lub oczekiwany jest wysoki plon, to wówczas zasadne jest wykonanie wapnowania jesienią, lub wiosną.
Decydując się na wapnowanie pogłówne, należy pamiętać o przestrzeganiu kilku zasad. Jedną z nich jest dobór formy chemicznej nawozu — nie stosuje się na rosnące rośliny formy tlenkowej. Może ona powodować uszkodzenia roślin włącznie z całkowitym zniszczeniem plantacji. Warto również zdecydować się na formę granulowaną, która jest droższa w zakupie, ale pozwala na równomierny wysiew nawozu oraz uniknięcie zanieczyszczenia roślin pyłem. Wapnowanie zimą powinno być wykonane możliwie szybko, pozwala to wykorzystać zasoby wody glebowej oraz potencjalne opady do rozpuszczenia granul nawozu i przemieszczenia węglanu wapnia do głębszych warstw gleby.
Awaryjna korekta odczynu
Wapnowanie pogłówne, choć traktowane jako metoda interwencyjna, pozwala dostarczyć roślinom niezbędny wapń i poprawić warunki wzrostu, gdy klasyczny zabieg pożniwny nie był możliwy. Do tego celu należy wybierać wyłącznie bezpieczną dla upraw formę węglanową, najlepiej granulowaną, która minimalizuje ryzyko uszkodzeń liści. Kluczowe jest również zachowanie kilku tygodniowego odstępu między aplikacją wapna a nawożeniem azotowym, aby uniknąć strat tego składnika. Zabieg ten, wykonany jesienią lub wczesną wiosną, przynosi korzyści nie tylko bieżącej plantacji, ale przede wszystkim roślinom następczym w zmianowaniu.